Жәңгір есімін берейік
Маған ой салып, қолыма қалам алуға себеп болған жазушы Кәмел Жүністегінің «Красная Поляна» Жәңгір ауылы аталса…» атты мақаласы.
«Қазақ мемлекетінің іргетасын төре тұқымының өкілдері қалады. Қазақ қоғамында жоғары мәртебе иесі сұлтандар, яғни Шыңғысзадалар болды. Олар қазақ қоғамындағы ең бір ықпалды күш болды. Бұл күнде дүниежүзіндегі ең ірі мемлекетінің қатарына кіріп отырған ұлан байтақ жер көлемін сақтап қалуы қатардағы қолбасшы батырлардың ерлігінің арқасында ғана мүмкін болған нәрсе емес. Бұл – қазақ хандары мен сұлтандарының даналығы мен көрегенділігінің де жемісі болатын. Тарихтағы өз рөлдерін түсіне білген олар ұлттық мүдде үшін өлшеусіз қызмет етіп, пайдалы іс тындырып кетті», – деді Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев.
Расында да, тарихқа үңілсек, көптеген жайттарға куәміз. Бар дәулетін елі үшін жиған ерлер қаншама? Мәселен, Жәңгір төренің «Аштықтан өлген қазақтың басы да, соңы да мен болсам», – дегенінің өзінде қанша мән мен маңыз жатыр? Елі үшін басын бәйгеге тіккен. Жәңгір төре келешек ұрпаққа артынан із қалдырды, халыққа арнайы медресе ашты, 50 баланы тегін оқытты. Керек-жарағымен қамтамасыз етті. 100 жылқыны халқына зекет қылып берген. Жәңгір атамыздың медресесінен білім алған молланың біреуі – менің әкем Жұман Мұзқажыұлы еді. (Әкем 1896 жылы дүниеге келіп, 1985 жылы қайтыс болды. Туған жері – Шет ауданы Бұғылы тауы. Коммунистігіне қарамастан, бес мезгіл намазын оқыды, ораза ұстады. «Советтік Қарағанды», «Орталық Қазақстан» газетін өзі поштаға барып жаздырып алып оқитын).
Халқы да Жәңгір төренің осынау адами қасиеттерін жоғары бағалаған. Оған кезінде жұртының Жәңгір төрені қорғап, араша түскені дәлел.
Сонда жұрты «Малын ала беріңдер, өзіне тиіспеңдер. Бұл кісі малды халқы үшін жинаған» депті деседі көзкөргендер. Мұны Талды ауылының тұрғыны, марқұм Жұмабек Тұрсын ақсақал айтып отырушы еді. «Қаншама байды тұтқындады, қамады, мойындарына тас байлап, тірідей суға тастады. Қамағандардың көбі таңертең есігін ашқанда өліп жататын. Есіктің астын қолымен қазып шығамыз деп, тырнақтан тырнақ жоқ, қып-қызыл қан» дейтін еді ақсақал. Осындай жазықсыз жапа шеккен заман өтті. Енді өшкенді жандырып, өлгенді тірілтетін кез. Сондай тұлғаның бірі – Жәңгір төре еді. Халқына қылған қызметі ұшан-теңіз. Сол себепті көп болып, ойланып, Кәмел Жүністегінің ұсынысын қолдайық, халқым!
Түйтеқұл ЖҰМАШҰЛЫ.
Қарағанды қаласы.