Атаулы әлеуметтік көмек: шартсыз және шартты ақшалай көмек деген не?
1 қыркүйектегі жағдай бойынша 106,7 мың отбасындағы 559,8 мың адамға атаулы әлеуметтік көмек тағайындалды. Биыл осы мақсаттарға бюджеттен 65,4 млрд теңге бөлінді. Атаулы әлеуметтік көмекті (бұдан әрі – АӘК) мемлекет жан басына шаққандағы орташа айлық табысы облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада белгіленген кедейлік шегінен төмен жеке тұлғаларға (отбасыларға) ұсынады.
Бұл көмек Әлеуметтік кодекстің 120-бабына сәйкес жан басына шаққандағы орташа кірісі кедейлік шегінен аспайтын Қазақстан Республикасының азаматтарына, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын қандастарға, босқындарға, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға беріледі.
Қолданыстағы заңнамаға сәйкес АӘК көрсету кезінде төлем мөлшері отбасының жан басына шаққандағы орташа табысы мен кедейлік шегінің арасындағы айырмашылық ретінде айқындалады.
Өз кезегінде, кедейлік шегінің мөлшері Өңірлік ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70%-ы ретінде айқындалды. Қарағанды облысы бойынша – 45 920 теңге, ҚР бойынша – 47 884 теңге тағайындалған. Бүгінгі таңда кедейлік шегінің мөлшері 32 144 теңгені құрайды (ҚР бойынша – 33 519 теңге).
АӘК шартсыз ақшалай көмек немесе шартты ақшалай көмек түрінде ұсынылады.
Шартсыз ақшалай көмек:
1) жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысуға мүмкіндігі шектеулі жалғызбасты және (немесе) жалғыз тұратын кірісі аз адамдарға:
– зейнеткерлік жасқа жетуімен;
– бірінші немесе екінші топтағы мүгедектік;
– екі айдан астам еңбекке уақытша қабілетсіздік мерзімі белгіленуі мүмкін ауруының болуына байланысты;
2) құрамында еңбекке қабілетті адамдары жоқ немесе еңбекке қабілетті жалғыз мүшесі үш жасқа дейінгі балаға, мүгедектігі бар балаға, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамға, бөгденің күтіміне және көмегіне мұқтаж қартқа күтімді жүзеге асыратын кірісі аз отбасыларға көрсетіледі.
Әлеуметтік кодекске сәйкес шартты ақшалай көмек өтініш берушінің (отбасының еңбекке қабілетті мүшелері) жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына және (немесе) әлеуметтік бейімдеу қажет болған жағдайда ұсынылады.
Әлеуметтік келісімшарт міндетті болып табылады және шартты ақшалай көмек тағайындау кезеңіне жасалады.
АӘК тағайындауға өтініш берген кезде өтініш беруші ұсынылған мәліметтердің дұрыстығына Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады және дербес деректерді жинауға және өңдеуге және учаскелік комиссияның материалдық жағдайына тексеру жүргізуге келісім береді.
Бүгінгі таңда облыста АӘК аз қамтылған отбасылардан 1,6 мыңнан астам (1692 отбасы) алады, оның ішінде 7 мың адам (7743) АӘК түрінде мемлекеттік қолдау алады.
2020 жылдан бастап осындай отбасылардан шыққан 6 жасқа дейінгі балаларға азық-түлік-тұрмыстық жиынтықтар түріндегі заттай түрдегі кепілдік берілген әлеуметтік топтама ұсынылған. Бұл шара қиын өмірлік жағдайға тап болған отбасылар үшін жақсы қолдау болды.
Сонымен қатар, әлеуметтік көмектің осы түрін алушылардың сұраныстарын ескере отырып, Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2023 жылғы 1 қаңтарынан бастап 1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларға ұсынылатын кепілдендірілген әлеуметтік топтама заттай көмектен монетизацияланған көмек түріне ауыстырылды.
Бұл бастама Әлеуметтік кодекс жобасына енгізілген және ата-аналарға баланың жеке қажеттіліктеріне қарай өз бетінше азық-түлік сатып алуға мүмкіндік береді. Аталған көмек 2 мыңнан астам (2351) балаға берілуде. Мөлшері 1,5 АЕК.
