Ынтымақ – ырыс, татулық тыныштық әкеледі

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен Қазақстан халқы Ассамблеясының «Бірлік. Жасампаздық. Өрлеу» атты ХХХІІІ сессиясының отырысы өтті. Президент еліміздің бірқатар өңірінде су тасқыны салдарынан қалыптасқан күрделі жағдайды ескере отырып, биылғы сессияны онлайн-форматта өткізу туралы шешім қабылдады. Қарағанды облысынан сессия жұмысына 60 адам қатысты.

Сындарлы сәтте сағымыз сынбайды

– Баршаңыз куә болып отырсыздар, қазір әлемде түрлі табиғат апаты көбейіп барады. Қазақстан да үлкен қатерге тап болды. Еліміздің көптеген аймақтарында алапат су тасқыны болып жатыр. Біз үшін ең басты мақсат – азаматтардың амандығы. Соған сай Үкімет барлық қажетті іс-әрекеттерді жасап жатыр, тиісті қаражат бөлінді, ірі компаниялар мен бизнес өкілдері қол ұшын беруде. Осыған дейін де айттым, жойқын су тасқынынан бұзылған үйлерді қалпына келтіру, зардап шеккен тұрғындардың қалыпты өмірге қайта оралуын қамтамасыз ету – дәл қазір Президент ретінде менің алдымда тұрған аса маңызды міндет. Сондықтан, мен елімізде бұрын жоспарланған халықаралық іс-шараларды қысқарту туралы нақты тапсырма бердім, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Жыл сайын Бірлік күні қарсаңында дәстүрлі негізде өтетін Ассамблеяның кезекті сессиясы биыл күрделі кезеңге тұспа-тұс келді. Президент сындарлы шақта ынтымағы мен бірлігін бекемдеген Қазақстан халқы Ассамблеясының үйлесімді жұмысына тасқыннан зардап шеккен жұртшылықтың ризашылығын жеткізді. «Бірлік пен ынтымақ – басты құндылық» деп бағамдаған Мемлекет басшысы біріншіден Ассамблея жұмысын еліміздің жаңа гуманитарлық идеологиялық доктринасымен үйлестіру қажеттігіне мән берді. Қазақстан –жаһандық катаклизм дәуіріндегі елеулі сын-қатерлердің куәгері. Әлемдік үрейлі үрдістер аясында мемлекет табиғи апаттан туындаған қиындықтар кезеңіне аяқ басты. Еліміздің көптеген өңірлері қазір бұрын-соңды болмаған су тасқынына ұшырады. Билік тарапының басты міндеті – әр азаматтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Үкімет тиісті қаражат бөле отырып, барлық қажетті шараларды қабылдауда. Бұл қиын жағдайда ірі компаниялар мен бизнес өкілдері көмек көрсетуде. Қазақстан Президенті қазір бірінші кезектегі мұрат – апаттан қираған үйлерді қалпына келтіру және зардап шеккендерді қалыпты өмірге қайтару екенін атап өтті. Осыған байланысты, жоспарланған халықаралық іс-шараларды қысқарту туралы нұсқау берілді. Осындай шешімнің бір мысалы Астанада ағымдағы жылға арналған халықаралық форумды өткізуді кейінге қалдыру болды. Дегенмен, елдің әл-ауқатына ықпал ететін маңызды іс-шаралар жалғасуда. Қиын жағдайға қарамастан, Ассамблея сессиясы Бірлік күні қарсаңында өтуде. «Бұл біздің басты құндылықтарымыздың маңыздылығын көрсетеді», – деп меңзеді Мемлекет басшысы.

Катаклизм шегіндегі әлем

– Екінші. Біз жаһандық катаклизм белең алып, түрлі мемлекеттер арасында әскери-саяси, сауда-экономикалық текетірес, тіпті, мәдени-гуманитарлық тартыс күшейіп бара жатқанына куә болып отырмыз. Лаңкестік қауіп-қатерлер тағы да алғы шепке шықты. Таяуда Мәскеу іргесінде жұртты қанға бөктірген лаңкестік оқиға жүрегімізге өте ауыр тиді. Қазақстан халықаралық құқықты және гуманистік идеалдарды берік ұстанатын ел ретінде алғашқылардың бірі болып Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше мемлекеттерді бейбіт халыққа жасалған сұмдық қатыгез әрекетті айыптауға шақыр­ды. Барша адамзат өзара диалог орнатып, күш біріктіру арқылы ғана халықаралық қатынас саласындағы күйреу мен ыдырау үрдісіне төтеп береді, берекесіздік пен сенімсіздікті еңсере алады, – деп мәлімдеді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Уақыт көрсеткендей, диалог пен күш-жігерді біріктіру арқылы ғана адамзат халықаралық қатынастардағы сенім дағдарысын еңсере отырып, хаос толқынына төтеп бере алады. Қазір тұтас әлем таңдау алдында тұр: қарсылықтың қатал жолына жармасу немесе бейбітшілік пен қауіпсіздікке жету үшін бірігу. Біздің әрқайсымыздың қолымызда болашақ ұрпақтың тағдыры жатыр. Әлемдік қиыншылықтар кезінде ұлттың ортақ мақсаттарға ұмтылып, біртұтас майданда тұру ерекше маңызды. Этникалық эксклюзивтілік пен арандатушылықтың кез келген көріністерінен бас тарту атмосферасын құру қоғамдағы бейбітшілік пен келісімді сақтау үшін қажет. Көптеген елдер үшін бас тақырыптардың бірі – тіл мәселесі. Бұл мәселені сәтті шешу қоғамдық-саяси жағдайдың тұрақтылығына тікелей байланысты. Қазақстан да бұдан тыс қалған емес. Сыртқы және ішкі факторларды ескере отырып, стратегиялық ұстамдылық пен төзімділікті көрсету маңызды. Алайда, бұл мемлекеттік тілдің дамуын елемеуді білдірмейді. Керісінше, уақытты ескере отырып, мемлекеттік тіл этносаралық қатынас тіліне айналады. Бұл үдеріс қазірдің өзінде жүріп жатыр және мемлекет тек мәдени ғана емес, сонымен бірге, саяси маңызы бар осы саладағы жетістіктерді мойындайды және қолдайды. Сөзін әрмен қарай жалғастырған Президент Мемлекеттік тілдің жан-жақты дамыту мәселесіне тоқталып, «Мен қазақ тілі уақыт өте келе этносаралық қатынас тіліне айналатынына сенімдімін», – деп тұжырды ойын.

Ассамблея әлеуетін нығайту

Үшінші. Соңғы жылдары Ассамблеяның қызметі айтарлықтай өзгерді. Бұл құрылым қоғамдағы аса маңызды институтқа және этномәдени бірлестіктердің бас штабына айналғандығы бұқараға аян. Ендігі уақытта Ассамблеяның институционалдық әлеуетін нығайту, оның мемлекеттік органдармен, Парламентпен және мәслихаттармен қарым-қатынасын жақсарта түсу керектігі ұсынылды.

– Менің тапсырмаммен аймақ басшылары кемінде екі айда бір рет Ассамблея өкілдерімен бірге этносаралық ахуалға қатысты жиналыс өткізеді. Ассамблеяның негізгі іс-шараларына облыс және республикалық маңызы бар қала әкімдері тікелей өздері қатысуға тиіс. Мен мұны орынбасарға ысыра салуға болмайтынын нақты ескерттім. Өзгелердің, әсіресе, Парламенттің және барлық деңгейдегі мәслихат депутаттарының дәл осылай жасағаны абзал, – деді Президент.

Әлемдегі қарқынды өзгерістер тек дана шешімдерді ғана емес, сонымен қатар, уақыттың қиындықтарына тиімді жауап бере алатын институттарды нығайтуды талап етеді. Бұл тұрғыда Қазақстан халықтары Ассамблеясының (ҚХА) институционалдық әлеуетін нығайтуға және оның барлық деңгейдегі мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылына ерекше назар аударылады. Соңғы жылдары ҚХА қоғамдық тұрғыда өзін-өзі ұйымдастырудың маңызды институты және этномәдени бірлестіктердің бас үйлестірушісі бола отырып, трансформацияның маңызды жолынан өтті. Осыны ескере отырып, ол мемлекеттік құрылымдармен нәтижелі әріптестіктің үлгісін көрсетуге мәжбүр, ал жергілікті атқарушы органдармен және мәслихаттармен өзара іс-қимылға ерекше назар аударылады.

Сессия қорытындысында

Екі сағатқа жуық өткен мәні бөлек жиында халық болашағын айқындайтын көптеген аспектілер қозғалды. Қатысушылардың дені күрделі міндеттерді бірлесіп шешуге дайын екендіктерін көрсете отырып, өзекті идеялар мен бастамалармен сөз сөйледі. Өңірлердегі алдын ала қызу талқы мен жемісті пікірталастар нәтижелері де сын тезіне салынды. Бұл жалпыұлттық бірлікті нығайту мәселелеріне кең қызығушылықты айғақтағандай. Мемлекеттік құрылымдар мен Азаматтық қоғам институттары, оның ішінде Ассамблея арасындағы сындарлы диалог пен әріптестіктің әлеуеті көлденең тұрған міндеттерді шешудің негізгі факторы ретінде қарастырылды. Жиын соңында тапсырылған мемлекеттік наградалар қатарында Қазақстан халқы Ассамблеясы Қарағанды облысындағы «Ассамблея жастары» өкілдігінің төрағасы Александр Урмашовқа Қазақстан Республикасы Президентінің Алғысы жарияланды. Александр Николаевич өз кезегінде сөз алып, Мемлекет басшысының бұл бағыттағы сындарлы саясаты мен қалтқысыз қолдауына риясыз ризашылығын жеткізді.

– Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы татулық пен бірлік табысты мемлекеттің мызғымас кепілі екендігін тағы бір мәрте айқындап өтті. Сондықтан, біздің басты мақсатымыз осы ымыра мен ынтымаққа қылдай сызат түсірмей, еліміздің дамуына одан әрі үлес қосу. Әсіресе, қазақ тілінің этносаралық тіл болатынына шек-шүбә жоқ. Өйткені, өзіңіз көріп отырғаныңыздай, сізге сұхбатты мен өзім мемлекеттік тілде беріп тұрмын, – деді Ассамблея мүшесі, «CONSTRUCTION TRAINING RESOURCES» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің директоры Мути Махаев.

Иә, қоғамдық тұрғыда өзін-өзі ұйымдастыру институты ретінде Ассамблея елдің әртүрлі этномәдени топтары арасындағы өзара түсіністік пен ынтымақтастықты дамытуда шешуші рөлге ие. Ассамблея мен барлық деңгейдегі мемлекеттік құрылымдар арасындағы нәтижелі әріптестік жалпыұлттық бірлікті нығайту жөніндегі жұмыстың тиімді тетіктерін дамытуға сөзсіз игі ықпал етеді. Ассамблея сессияларында өзекті мәселелерді талқылауға қатысу және сындарлы шешімдер әзірлеу үйлесімді және тұрақты қоғам құруға септесетінін Президенттің өзі тілге тиек етіп қоймай, селкеусіз сенім мен қолдау білдірді. Әлемдік аренадағы сын-қатерлер мен өзгерістер жағдайында Ассамблеяның рөлі одан да маңыздырақ бола түспек. Өйткені, әрбір азамат өзін Ұлттық қоғамдастықтың маңызды бөлігі ретінде сезінетін толерантты және оған кіретін қоғамды қалыптастыруға мүдделі. Қазақстан Республикасының Ассамблеясы елдің үйлесімділік пен өркендеуге қол жеткізу жөніндегі стратегиясының ажырамас бөлігі екендігіне тағы бір мәрте көз жетті.

Ерқанат КЕҢЕСБЕКҰЛЫ,
Ortalyq.kz