Шаңыраққа шаттық сыйлаған
Соңғы алты жылда аймақта «Аңсаған сәби» бағдарламасы аясында 635 нәресте дүниеге келді. Осынша шаңырақ шаттыққа бөленіп, сәби сүю бақытына ие болды. Бұл – Президенттің тікелей тапсырмасы бойынша қолға алынған «Аңсаған сәби» бағдарламасының аймақтағы нәтижесі. Облысқа осы уақыт аралығында барлығы 2 181 квота бөлініпті.
Биыл Қарағанды облысына 270 квота бөлінген. Оның 80-і қазіргі уақытта қолданыста. Бағдарлама аясында перзент сүйгісі келген отбасыларды порталға тіркеу процедуралары жыл бойы жалғасады. Ол үшін экстракорпоралды ұрықтандыруға ниетті жұптар медицина мамандарының анықтамасын, талдаулар нәтижесін облыстық клиникалық аурухананың отбасын жоспарлау және репродуктивті денсаулық орталығында құрылған арнайы комиссияға тапсырады. Комиссия жұмысы жұптардың балалы болу-болмау мүмкіндігін анықтайды. Оған ерлі-зайыптылар да, жеке тұлғалар да қатыса алады. Жұптар тек Қазақстан азаматы болуы және Денсаулық сақтау министрлігі белгілеген медициналық талаптарға сай керек. Бағдарламаға қатысатын тұлғаның міндетті түрде ерікті жазбаша келісімі болуы қажет. Мамандар 18 жастан 49 жасқа дейінгі әйел адамдар «Аңсаған сәби» бағдарламасына қатыса алатынын айтады. Десе де әйел адамның денсаулығы жан-жақты тексеріледі.
Қарағанды облысы бойынша штаттан тыс бас репродуктолог Татьяна Слободчикованың айтуынша, табиғи жүктіліктің пайда болуына кедергі келтіретін денсаулық кінәраты – бағдарламаға қатысуға басты себеп.
– Жатырдың, жатыр түтікшелерінің, аналық жұмыртқаның туа немесе жүре келе пайда болған аурулары, сондай-ақ, ер адамның денсаулығындағы патологиялары экстракорпоралды әдіске көрсеткіш, – дейді маман.
Бүгінде ел бойынша медициналық әлеуметтік сақтандыру аясында жасанды ұрықтандыру процедураларын жүргізетін 19 орталық бар. Квота алған ерлі-зайыптылар оның кез келгеніне бара алады. Облыста мұндай бір орталық бар – «Ақжан».
Оның айтуынша, «Аңсаған сәби» бағдарламасының маңыздығы, біріншіден, қолжетімділігінде.
– Бұл экономикалық тұрғыдан қолжетімді. Бала сүйе алмай жүрген кез келген қазақстандық отбасы экстракорпоралды ұрықтандыру процедураларын тегін өте алады. Мемлекеттің осы қолдауы арқылы көптеген жұптар материалдық жағдайына қарамастан сәбилі болды. Әрине, бұл елдің демографиялық жағдайына оң әсерін тигізеді. Екінші жағынан, бағдарлама аймақтардағы экстракорпоралды ұрықтандыру процедураларына кезекті азайтуға ықпал етті. 2021 жылға дейін 600-700 жұп өз кезегін екі-үш жылдап күтетін. «Аңсаған сәби» бұл кезекті жойды. Бағдарламадан өткісі келген жұптар оның барлық талаптарына сәйкес келіп, тиісті медициналық тексерулерден өтіп, құжаттарын тапсырса, бірден рәсімделеді. Бұрынғыдай айлап, жылдап күтпейді. Қалай құжаттарын тапсырады, солай бастайды, – дейді Татьяна Сергеевна.
Бағдарлама аясында жыл сайын жеті мың квота бөлінеді. Яғни, міндетті медициналық сақтандыру қорынан шамамен 7 млрд теңге жұмсалады. Мемлекеттік көмекті әр отбасы жылына бір рет қолдана алады. Бағдарлама 2030 жылға дейін жалғасса, әлі 30 мыңнан астам отбасының ата-ана атану мүмкіндігі бар.
Қазір отбасын құрған бір жылда бала сүйе алмаса, бірден квотаға өтініш беруіне рұқсат. Бұрын 3-4 жылдан кейін еді. Дегенмен, әйел денсаулығына қатысты, нақтырақ айтсақ, белгілі бір гормондардың деңгейі, фолекулалар саны талаптарға сай болуы тиіс.
Самал (есімі өзгертілді) сәбиін қолынан тастамайды. «Қызымның күлкісін естісем, 11 жылдағы қиындығым бір-ақ сәтте ұмытылады», – дейді ол. Ол екі рет өз бетінше бала көтеріп, алайда, 5-6 аптасында түсік тастаған екен. Квотамен былтыр экстракорпоралды ұрықтандыру арқылы қыз баланы дүниеге әкелді. «Аңсаған сәби» оны аңсап күткен бір перзентке жеткізді.
29 жастағы тағы бір науқас сегіз жыл бойы бала сүйе алмай, осы бағдарламаның арқасында ұлды болды. Осы кішкентай ғана бақытқа қол жеткізу үшін қанша қиналған. Түсік те, жатырдан тыс жүктілік те болыпты. 2021 жылы экстракорпоралды ұрықтануды ақылы түрде жасатқан екен. Алайда, нәтижесіз. Екі рет ота жасатып, ақыры былтыр нәрестесін құшағына алыпты.
Ел бойынша 15 мыңға жуық ерлі-зайыпты бедеулік есебінде тұр екен.
– Бедеулікке шалдыққан жұптардың статистикасы жасалады. Әр емханада осындай мәселе бойынша медициналық көмекке жүгінген әйелдер мен ерлерді есепке алады. Алайда, жекеменшік клиникаларға барғандардың есебі жүргізілмейді. Сондықтан, аймақта бедеулік бойынша есепте тұрған адамдардың нақты саны белгісіз, – деді Татьяна Слободчикова.
Президент пәрменімен аймаққа алты жылда 2 181 квота бөлініпті. Алғашқы, 2021 жылы 532 квота бөлінді, жүкті болған 267 әйелден 229 сәби дүниеге келді. 2022 жылы 557 квота бөлініпті. Оған ие болған 223 әйелдің 198-і сәбилі болды. 2023 жылы 423 квота бөлінді, 191 сәби дүниеге келді. Былтыр бөлінген 399 квота бойынша 178 әйел жүкті болды.
Қазақстан репродуктологиялық медицина қауымдастығы бағдарламаның 2030 жылға дейін ұзартылатынын жеткізді. Яғни, алдағы бес жылдың әр жылында жеті мың квота бөлінеді. Қазақстандағы бедеулік – бүкіл әлемдегі сияқты медициналық-әлеуметтік проблема. Сондықтан, «Аңсаған сәби» елдегі демографиялық ахуалды жақсартатын және аңсаған сәбиге жеткізетін жалғыз мүмкіндік болып тұр.
Жансая ОМАРБЕК,
«Ortalyq Qazaqstan»
