30 жылдың қорытындысы: облыстағы балабақшалардың құлдырау және қайта өркендеу тарихы
Қарағанды облысында бүгінгі күні баланы балабақшаға орналастыру проблемасы жоқ. Өңірде 519 мектепке дейінгі ұйым жұмыс істейді және ата-аналардың мемлекеттік және жеке меншік мекемелер арасында таңдауы бар. Бірақ 90-жылдардағы дағдарыстан кейін жүйені жандандыру үшін көп уақыт пен күш қажет болды.
Жүздеген балабақшалар жекешелендірілді. Меншік иелері мүлікті өз беттерімен басқарды. Мысалы, Қарағандыда алғашқылардың бірі болып шағын жылыжайы мен жанды бұрышы бар «Ветерок» үлгілі балабақшасы жеке қолға алынды. Кейін сатылғаннан кейін үй-жайда жұмыртқа сатылды. Кейінірек балабақша ересектерге арналған мекеме болды – онда түнгі клуб ашылды.
Басқа балабақшалар кеңселерге, стоматологияларға, бизнес орталықтарға және тағы басқаларға, жекежайларға бейімделді. Кейбір үй-жайлар құрылыс материалдарына толығымен бұзылып алынды.
Қалған балабақшалар қатаң үнемдеу режимінде аман қалды.
– Толық шығын болды. Ғимаратты күтіп ұстау, қызметкерлердің жалақысы – барлығы тек ата-аналардың төлемінен ғана. Бізді де сатып алғысы келді, жергілікті олигархтан делегация келді. Бірақ біз бұдан жақсы ештеңе болмайтынын көрдік. Ата-аналарымен бірге құтқарудың бірлескен жоспарын қабылдадық, – деп еске алады «Звездочка» (қазіргі «Алтынай») балабақшасының бұрынғы меңгерушісі Людмила Юняева. – Барлығын оңтайландырдық. Екі топқа бір күтуші болды, кір жуғыш үш адам үшін жұмыс жасады, күзетші – ол аула тазалаушы. Әр қызметкер міндеттерді біріктірді. Қиын болды, бірақ ұжымды сақтап, балаларды қабылдауды және тәрбиелеуді жалғастырды.
Коммуналдық қызметтерді үнемдеу үшін есептеуіштер орнатылды.
2005 жылдан бастап мектепалды даярлыққа мемлекеттік тапсырыс пайда болды және ол әлдеқайда жеңіл болды. Кейін бюджеттен әлеуметтік саланы қаржыландыру өсті.
Бала туудың ұлғаюына байланысты балабақшалардағы орын тапшылығы проблемасы өткір туындады. Жоғалғанды қалай толтыру керектігін шешу керек болды. Қарағанды облысында 50-ге жуық балабақша салынып, қалпына келтірілді. Бірақ тапшылық мәселесі әлі де қалды. Мәселені шешу үшін өңір алғашқылардың бірі болып мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетігін енгізді.
Схема мынадай: жеке балабақшада мемлекеттік білім беру тапсырысы бар. Кәсіпкерлердің әлеуметтік бизнеске қызығушылығы артты.
Қарағандыда саунасы бар түнгі клубқа айналған бұрынғы «Красная шапочка» балабақшасы балаларға қайтарылды. Бес жыл бұрын Пришахтинскідегі үй-жайды жеке кәсіпкер Гәкку Нұрғожина сатып алған. Ол жерде «Бизнестің жол картасы» мемлекеттік бағдарламасы бойынша қолдау алып, күрделі жөндеу жүргізді. Қайта құру жұмыстарынан кейін заманауи «Бота» балабақшасы ашылып, 150 баланы қабылдады.
МЖӘ тетігі өзінің тиімділігін көрсетті. Жекеменшік балабақшалар облыс орталығы мен ірі қалаларда ғана емес, аудандарда да жұмыс істейді.
Осы бағдарлама бойынша тұңғыш ауылдық балабақша 2018 жылы Бұқар Жырау ауданының Көкпекті ауданында ашылды. Мұнда көптеген жылдар бойы мақсатсыз пайдаланылған типтік ғимарат қалпына келтірілді.
Мемлекеттік тапсырыс мемлекеттік және жеке меншік балабақшаларды төлеуге мүмкіндік берді. Оның мөлшері 3,5 есеге жуық – 11 мыңнан 38 мың теңгеге дейін өсті. Егер бес жыл бұрын облыста 28 жекеменшік балабақша болса, қазір 91 балабақша бар. Тағы 45 балабақшаның ашылуы 2025 жылға дейін жоспарланған.
Фото мұрағаттан алынды.
