Жау танкісін талқандаған

«Тіршілік мәні қанша жыл өмір сүруде емес, қалай ғұмыр кешуде!». Бұл сөз – Екінші дүниежүзілік соғыстың ардагері, педагог, философ, кең жүректі әрі ашық жарқын тұлға Зейнолла Исағұловтың өмірлік ұстанымы болды. Оның өмірі – жанқиярлық еңбек пен Отанына және халқына деген адалдықтың жарқын үлгісі еді.

3ейнолла Исағұлов 1924 жылы Қарқаралы ауданына қарасты Бейбітшілік ауылында дүниеге келген. Әкесі Исағұл мен анасы Несібелді ұлының білімге, оқуға деген құштарлығын ерте аңғарған. 1938 жылы мектепті бітірген кезде әкесі оны Қарқаралы педагогикалық училищесіне түсіреді. Жас Зейнолла мұғалім болуды армандады, алайда, оның маңдайына миллиондаған құрдастарының тағдыры секілді соғысты көруді жазды. 1942 жылы қыркүйек айында әскерге шақырту алып, Чарджоу қаласында эвакуацияланған Орел әскери-жаяу әскер училищесіне жіберілді. 1943 жылдың ақпан айында колледждің барлық курсанттары майданға жіберілді. Соған орай, оқуын толық аяқтауға мүмкіндік болмады.

3ейнолла Исағұлов өзінің жауынгерлік жолын Брянск майданының Орел бағытындағы №76 миллиметрлік зеңбіректің атқышы болып бастады.
Алғашқы әскери наградасы – «Жауынгерлік еңбегі үшін» медалі 1943 жылдың жазында жауынгер Зейнолла Исағұловқа тапсырылды. Осы кезеңде Екінші дүниежүзілік соғысының ең ауыр шайқасы – Курск шайқасы өтіп жатқан еді. 12 шілдеде Зуша өзенінен өтіп бара жатып, жаяу әскеріміздің алға жылжуына кедергі жасап тұрған жаудың пулеметінің көзін жойды. Сол жерде ол алғашқы жарақатын алды, бірақ, майдан даласын тастамады. Аяқтағы жарасын таңып, соғысты жалғастырды.

1943 жылы 22 желтоқсанда жау снарядының сынығы Зейнолла Исағұловтың аяғына тиді. Жарасы терең болып шықты, алайда, бұл жолы да ол өз орнын тастамай, жауға оқ жаудырды.
Екінші дүниежүзілік соғысының бетбұрыс кезеңіне айналған Курск шайқасынан кейін кеңес әскерлері барлық майданда шабуылға шықты. Бірінші Прибалтика майданы қатарында Зейнолла Исағұлұлы бүкіл Белоруссия мен Литва жерін басып өтті.

Ерекше қиын сынақ Литва топырағында болған еді, өйткені, шегініп бара жатқан жау орман жолдарында буксирлер жасап, тосқауылдар орнатты. Әр шоқы, әр үй үшін шайқас жалғасып жатты. 1944 жылы 7 қазанда Луоке қаласына жақындаған шайқаста Зейнолла Исағұлов тағы да жараланып, ұрыс даласын тастап кетпей, немістің ауыр танкісін нокаутқа түсіріп, өртеп жіберді. Осы ерлігі үшін ол «Қызыл Жұлдыз» орденімен марапатталды.

Оның майдандас досы және шайқастың куәгері Н.Тараненко бұл оқиғаны «Рубежи мужества (очерки о фронтовиках)» кітабында былайша сипаттады: «Жау танктері атқыштар батальонының позицияларына қарай жылжыды. Әдеттегідей, жаяу әскер олардың артына жүгірді. Исағұлов танкке оқталып, команданы күтіп тұра қалды. Машиналардың арасында «Тигр» танкілері де болды. «Тигр» танкі 100 миллиметрлік фронтальды сауыт, 88 миллиметрлік зеңбірек және екі пулеметі бар 56 тонналық көлік еді. Зейнолла бұл техниканың сипаттамаларын жақсы білетіндіктен: «Бұл алыптың қай бағытта қозғалатынын есептеу оңай емес» деп ойлады. Кенет ол «Тигр» өзінің атыс позициясына жақындап келе жатқанын байқады… Ол алып танкпен бетпе-бет кездесті… Мұндай жағдайда әр секунд санаулы. Асқан қырағылық қажет. Салқынқанды қатынас керек. «Тыныш, сабыр ет» деп өз-өзін қолға алып, Зейнолла сол қолының ауырғанын жеңуге тырысты. Бір мезетте оқ атылды… Атылған оқтың орнын қайта толтырды, алайда, ол оқ қажет емес еді. «Тигр» жеңіліс тапты. Отқа оранды. Көп ұзамай батырдың ата-­анасына бүгінде Қарағанды ​​тарихи-өлкетану музейінде сақтаулы тұрған хат келді: «Сіздің ұлыңыз Зейнолла Исағұлов өзін ержүрек және батыл жауынгер, ұлы Кеңес Отанының адал перзенті ретінде көрсетті, фашистік басқыншылармен шайқастарда көрсеткен ерлігі мен батылдығы үшін «Қызыл Жұлдыз» орденімен марапатталды. Біз осындай батыр-жауынгерді мақтан тұтамыз және Сіздерді оның жоғары үкімет наградасымен құттықтаймыз. Сіздерге деген 28054 «з» бөлімшесінің командирі майор Малыхтың жауынгерлік сәлемі. 8.12.1944».

Көп ұзамай сержант Зейнолла Исағұлов атқыштар командирі болып тағайындалып, экипажымен бірге ұрыс қимылдарына қатысып, жауды толық талқандауға дайын болды. Алайда, әскери басшылық басқаша шешім қабылдап, 1944 жылы қарашада оны Жеңіс күнін тойлаған Томск артиллериялық училищесіне оқуға жібереді. Майданда алған ауыр жарақат Зейнолла Исағұлұлына әскери қызметін жалғастыруына мүмкіндік бермей, 1945 жылдың аяғында демобилизацияланады.

Әскери борышын өтегеннен кейін Зейнолла Исағұлов ойланбастан Қарқаралыға баруды жөн санады, өйткені, ол өзінің атақонысын қатты сағынды. Бұл сағыныш оған қиын кезеңдерде жүрегіне жылу орнатқан еді. Майданда жүрген кезінде-ақ, қолы қалт еткенде болашақ өлеңінің бастамасын қойын дәптеріне жаза бастады:

«Туған жерім, алдыңда бас иемін.
Неткен ғажап сұлусың! – деп толғанамын.
Мен ұлыңмын, өзіңнің Қарқаралы
Ұланың боп қаламын, өмір-бақи».

Зейнолла Исағұлұлының 1946 жылдың қаңтар айында Қарқаралыдағы №1 орта мектебіне әскери нұсқаушы болып келуімен бейбіт өмірдің жаңа парағы басталып, сол жылы Қазақ мемлекеттік университетінің логика және психология факультетіне оқуға түседі. Университетті үздік бітіріп, Қарағанды ​​облысында жауапты басшылық қызметтерде: облыстық партия комитетінің нұсқаушысы, Шет және Ақтоғай аудандық партия комитеттерінің екінші хатшысы, облыстық ауыл шаруашылығы және дайындау қызметкерлері кәсіподағының төрағасы, облыстық кәсіподақ курстарының директоры қызметтерін атқарды. Мәскеу мемлекеттік университетінде философия саласы бойынша атақты ғалымдардың жоғары бағасына ие болған кандидаттық диссертациясын сәтті қорғады.

Зейнолла Исағұловтың жауынгерлік жас­тық шағы тек ерлік мектебі ғана болған жоқ. Ол оның мінезін жігерлендірді, бойында ең алдымен өзіне деген жоғары жауапкершілік пен талапшылдық сезімі бар тұтас тұлғаны қалыптастырды. Қай жерде қызмет етсе де, осы қасиеттер оның бойынан үнемі сезіліп тұратын.
Зейнет жасына жетіп, Отан алдындағы сіңірген еңбегінің бағасы ретінде республикалық маңызы бар жеке зейнетақы алған ол өз өмірін еңбексіз елестете алмады. Зейнеткерлікке шыққан кезде де оның өмірі алуан қырлы болды. Қарағанды ​​мемлекеттік техникалық университетінде доцент қызметін атқарып, білімімен, тәжірибесімен студенттермен, жас оқытушылармен бөлісті. Сонымен бірге, оның жастармен қарым-қатынасы әрқашан ерекше ыждаһаттылығымен, тектілігімен ерекшеленетін. Облыстық соғыс және еңбек ардагерлері кеңесінің мүшесі ретінде философия ғылымдарының кандидаты, Қарағанды ​​қаласының Құрметті азаматы, КСРО Журналистер одағының мүшесі Зейнолла Исағұлұлы жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеуге көп көңіл бөлді, күш-жігері мен уақытын арнады, үнемі радио, теледидар арқылы тыңдарманына сөз арнады.

3ейнолла Исағұлов өскелең ұрпақты тәрбиелеу мәселелері мен оларға адамгершілік құндылықтарды жеткізудің формалары туралы көп толғанды. Бұл толғаулар оның «606 қанатты сөз» жинағына енген философиялық мұрасын құрады. Соған орай, оның әдеби еңбегін айтпай кетуге болмайды. Жас кезінде жаза бастаған өлеңдері түрлі жинақтар мен мерзімді баспасөз беттерінде жарияланып отырды. Ал, 2003 жылы әр жылдардағы лирикасы нәзік, азаматтық рухы асқақ өлеңдері жинақталған «Поэтикалық дәптері» жарық көрді.

Ия, уақыт тоқтаусыз алға жылжуда. Соғыс тақырыбы тарих қойнауында алға жылжыған сайын бізді жаудан қорғаған, соғыстың бар ауыртпалығын өз иығына артқандар саны азаюда. Соғыс жауынгері, ұстаз, философ, жазушы, ғажайып тұлға Зейнолла Исағұлұлы Исағұловтың арамыздан кеткеніне бірнеше жылдың жүзі болды. Алайда, оның есімі Қарқаралы ауданынан шыққан 20 жасар жас жігіттің немістің «Тигр» танкісін талқандаған ұмытылмас ерлігінде, ұлағатты азамат болып өскен балаларының, ұрпақтарының қанында, шәкірттерінің санасында, әдеби-философия­лық мұрасында мәңгі сақталды.

«Қазақстан халқы Ассамблеясы және әлеуметтік гуманитарлық пәндер»
кафедрасының ұжымы