Гүлсім ҚОЖАХМЕТОВА: “Білім беру жүйесі қарқынды дамуда”

Мемлекет басшысы биылғы Жолдауында атап өткендей: «Білім – бүкіл қоғам дамуының маңызды факторы». Біздің облыста білім беру саласын жетілдіруге ерекше көңіл бөлінеді. Аймағымызда білім саласын жақсартуға ерекше көңіл бөлініп келеді. Білім саласында өткен жыл өзгерістермен басталды. Қалалар мен аудандардың білім бөлімдері 1000-нан астам білім беру ұйымымен бірлесіп, облыстық деңгейге көшті. Бұл қайта құрулардың негізгі мақсаты – аймақтар арасындағы білім сапасының алшақтығын азайту және білім беру саласындағы мәселелерді шешуге ықтимал көзқарас. Облыстың білім беру бюджеті 2020 жылмен салыстырғанда 120,3 млн. теңгеге өсіп, 188,6 млрд. теңгені құрады.

Бұрынғыдай біздің қызметіміздегі басым бағыт – оқушыларға жайлы және қауіпсіз жағдай жасау. Өткен жылы 6,7 млрд. теңгеге 12 білім беру нысаны (4 мектеп, 2 балабақша, 1 лицейге қосымша, 2 спорт залы, 2 қосымша білім беру ұйымы, 1 жатақхана салынды), онын ішінде төрт нысан пайдалануға берілді. Бұл Қарқаралы қаласындағы 100 орындық жатақхана, Қаражал қаласындағы спорт залының қосымшасы, Қарағанды қаласындағы Оқушылар сарайының және Шет ауданы, Киік ауылындағы 150 орындық мектеп. 2025 жылға дейін тағы 18 мектепті, оның ішінде 2022 жылы 4 мектеп салу жоспарлануда.

Өткен жылы 166 білім беру нысанында 6 млрд. 356 млн. 299 мың теңгеге жөндеу жұмыстары жүргізілді. Оның 117-сі ағымдағы, 49-ы күрделі жөндеуден өткен.

Білім беру ұйымдарында қауіпсіз орта қалыптастыру мақсатында арнайы күзет енгізілді.

Бүгінгі таңда күзет компанияларымен оқушылар саны 500-ден астам адамды құрайтын 282 білім беру ұйымдарында келісімшарттар жасалған. Барлық оқу орындарында (ОТО нысандарында) дабыл түймелері мен ескерту жүйелері бар. Білім алушылар саны 500-ден астам адам құрайтын 265 білім беру ұйымы турникетпен жабдықталған. Бүгінгі таңда облыс мектептеріне 19 837 бейнебақылау камерасы орнатылса, оның белгіленген талаптарға сай келетін 26.5 пайызы ішкі істер органдарының орталық ұйымдарына тіркелді.

Бейнебақылау жүйелерін мемлекеттік стандарттар мен заңнама талаптарына сәйкестендіру ағымдағы жылдан бастап, кезең-кезеңмен жүзеге асырылады. Ол үшін бейнебақылау қызметін көрсетудің бірыңғай техникалық ерекшелігі әзірленіп, «Мемлекеттік техникалық қызмет» акционерлік қоғамымен келісілген. 2025 жылға қарай барлық мектептердегі бейнебақылау жүйесін бір ізге түсіру жоспарлануда.

Жаңа оқу жылында негізгі күш оқуды қалпына келтіру үдерісінің тиімділігін арттыруға, қарқынды қосымша оқыту бағдарламасын жүзеге асыруға бағытталған.

Мектепке дейінгі білім беру саласында биыл 2 мыңнан астам жаңа орын енгізіліп, соған байланысты кезек 22-ден 20 мың балаға қысқарды.

Өткен жылмен салыстырғанда мемлекеттік тапсырыс құны 9 мың теңгеге артып, орташа есеппен 38 012 теңгені, түзеу және инклюзивті топтар бойынша 71 838 теңгені құрады.

Индиго 24 электронды платформасын енгізудің арқасында барлық мектепке дейінгі ұйымдар біртұтас ақпараттық кеңістікке біріктірілді. Қазір кезекке тұру және құжаттарды қабылдау қызметтері толығымен автоматтандырылған.

«Виртуалды қойма» азық-түлікті бақылау модулі енгізілді, соның арқасында өнімдерді электронды қойма арқылы сатып алу және тарату нормалармен бекітілген бөліктерде жүзеге асырылады.

Орта білім беруде жалпы білім беретін мектептердің желісі 206 мыңнан астам оқушы контингенті бар 496 мектепке дейін қысқартылды.

Оқушылар санының азаюына байланысты 10 шағын жинақты ауыл мектебі жабылып, 7 мектеп қайта құрылды. Аталған елді мекендерде тұратын мектеп жасындағы балаларды тасымалдау және интернатқа орналастыру ұйымдастырылды.

Сонымен қатар, облыстың 10 өңірінде мектебі жоқ 129 елді мекенінде 2233 баланы тасымалдау ұйымдастырылды (Абай, Бұқар жырау, Жаңаарқа, Қарқаралы, Нұра, Осакаров, Шет аудандары мен Жезқазған, Теміртау, Қаражал қалалары).

Әлсіз отбасы балаларына әлеуметтік қолдау көрсету жұмыстары жүргізілуде. 2021 жылы жалпыға бірдей білім беру қорында бұған 2.5 млрд. теңге қарастырылған, бұл 2020 жылмен салыстырғанда 1% жоғары. 20 186 балаға материалдық көмек көрсетілді.

Қарағанды облысы республикадағы барлық бастауыш сынып оқушыларын тегін ыстық тамақпен қамтамасыз ететін санаулы аймақтардың бірі. Осылайша, жаңа оқу жылында 1-4 сыныптарда оқитын 91 мыңнан астам оқушы тегін ыстық тамақпен қамтылды.

Сондай-ақ, жалпыға бірдей білім беру қоры есебінен тегін ыстық тамақпен 406 млн. теңгеге әлеуметтік осал отбасылардан шыққан 19 мыңнан астам оқушы қамтылды.

Биыл мектепке дейінгі білім беру тәжірибесі бойынша мектептердің қоғамдық рейтингісі енгізілуде. Бағалау жылына бір рет ата-аналар қауымдастығына сауалнама жүргізу арқылы жүргізіледі.

Жаңа оқу жылында 5-8 сынып оқушылары үшін жаңа «Адалдық және этика», «Экология», «Эмоционалды интеллект және сыни ойлау», «Медиа сауаттылық» атты таңдау курстары басталды. 5-7 сынып оқушылары үшін математика, қазақ, орыс, ағылшын тілдерінен «Виртуалды мектеп» жобасы қолға алынды.

7-9 сынып оқушылары арасынан облыстық олимпиадалық құраманың резервін дайындау үшін екі жоғары оқу орнымен – Е.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті мен Қарағанды экономикалық университетінің базаларында «Бейіндік мектеп» жаңа жобасы жүзеге асырылуда.

Барлық мектептер 2.3 млрд. теңгеден астам қаражатқа оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен қамтамасыз етілген.

Арнайы және инклюзивті білім беру саласында инклюзивті білім беруге жағдай жасалған мектептердің саны 343-тен 404-ке өсті. Нәтижесінде, инклюзивті білім берумен қамту 68%-дан 81%-ға, инклюзивті тәжірибе сұрақтарымен оқытылған мұғалімдердің үлесі 60,2%-дан 84,6%-ға өсті.

Психологиялық-педагогикалық қолдау қызметіне 114 педагог-ассистент (көмекші) штат бірлігі енгізілді. Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс аясында 207 педагог қолданбалы мінез-құлық талдауы бойынша оқытылды, бұл 500-ден астам баланы білім беру қызметімен қосымша қамтуға мүмкіндік береді.

«Болашақ» қайырымдылық қорымен бірлесіп, облыстың 4 мектебінде аутизм спектрі бұзылған және психикалық, мінез-құлық бұзылыстары бар балаларға арналған инклюзивті қолдау кабинеттері ашылды.

Теміртау қаласында 60 төсектік оңалту орталығы жұмысын бастады. Жақында Қарағанды және Сәтбаев қалаларындағы 2 жаңа түзету кабинеттерінде ерекше білім беруді қажет ететін балаларға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсетіледі, сонымен қатар олар Қарағанды қаласындағы ПМПК-дан тексерістен өтеді.

Сонымен қатар, биыл Шахтинск қаласында ПМПК және Қарағандыда «Асыл Мирас» қайырымдылық қорымен бірлесіп, аутизммен ауыратын балаларға арналған оңалту орталығын ашу жоспарлануда.

Облыс бойынша қосымша білім берумен қамту 143 мыңнан астам баланы немесе 69.5 пайызды құрайды.

Шет және Ұлытау аудандарында өнер мектептерінің 21 филиалы, Ақтоғай мен Жаңаарқада 2 қосымша білім беру орталығы, Осакаров және Бұқар жырау аудандарының қосымша білім беру ұйымдары базасында 2 технопарк ашылды.

Қарағанды қаласындағы Оқушылар сарайы жұмысын бастады, биыл Сәтбаев қаласында Оқушылар сарайы есігін айқара ашады.

Меншік нысанына қарамастан балалардың секциялар мен үйірмелерге тегін қатысуына қосымша білім беруге мемлекеттік тапсырысты орналастыру жұмыстары жүргізілуде.

Қазірдің өзінде мәдениет (2000) және спорт (7900) саласында 10 мыңға жуық балалар мен жасөспірімдерді (4 жастан 18 жасқа дейінгі) шығармашылық үйірмелермен және спорт секцияларымен қамтуға мемлекеттік тапсырысқа қаражат қарастырылған.

Білім беру саласында ғылыми-техникалық, туристік-өлкетану және әскери-патриоттық бағыттары бойынша мемлекеттік тапсырыс орналастырылатын болады. Қазір бұл бағыттардағы үйірмелерде балалардың 7.5 пайызы ғана айналысады, үш жыл ішінде бұл көрсеткішті 2 есе арттыруды жоспарлап отырмыз.

Сонымен қатар, өткен жылы дене шынықтыру пәні мұғалімдеріне мектептен тыс спорттық іс-шаралары үшін бір жылдағы базалық лауазымдық жалақысының 100% мөлшерінде қосымша ақы төленді, бұл 25 мыңнан астам мектеп оқушысын спорт секцияларымен қосымша қамтуға мүмкіндік берді.

Қосымша білім беру ұйымдарына қабылдау автоматтандырылған. Енді барлық ұйымдар мен педагогтар туралы ақпаратты, үйірмелер мен секцияларды таңдап, олардағы бос орындардың бар-жоғын және сабақтардың құнын электрондық форматта алуға болады. Оқушылардың қоғамға жат әрекеттерінің алдын алу мақсатында мектептегі психологиялық қызметке көмектесу үшін облыстағы 240 мектепте «Педагог-психологтың қызметін зерделеудің психологиялық-педагогикалық бақылаудың автоматтандырылған жүйесі» орнатылған, бұл педагог-психологтарға уақытты босқа өткізбей, диагностиканы өңдеуге және баланың дайын психологиялық даму картасын алуға ықпал етеді . «Балалар қауіпсіздігі бойынша мектеп тренері» бағдарламасы бойынша облыстың 70 мұғалімі оқытылды, олар оқушылармен және ата-аналармен жұмыс істейтін болады. Әлеуметтік жетімдіктің алдын алу жұмыстары жүргізілуде. Мәселен, өткен жылы отбасына берілген балалар саны 69-дан 80 адамға, отбасылық балалар үйлері мен патронаттық отбасылар саны 4-тен 6-ға өсті.

Жетім балаларға арналған ұйымдарды оңтайландыру және қайта ұйымдастыру бойынша жұмыс жалғасуда. Қиын өмірлік жағдайдағы балаларды қолдау орталығына 3 балалар үйі біріктірілген.

Еңбек нарығында сұранысқа ие құзыреттіліктерді қалыптастыруға басты назар аударылған техникалық және кәсіптік білім беру саласында да оң өзгерістер жүргізілуде.

Бүгінде интеграцияланған модульдік білім беру бағдарламаларын енгізудің арқасында студенттер өз мамандығы бойынша бір емес, 3-4 біліктілік алуда.

Өңірде сұранысқа ие емес мамандықтар бойынша мамандар даярлау қысқаруда, оның орнына жаңа, перспективалы мамандықтар ашылуда. Соңғы үш жылда осындай 10 мамандық ашылды, олардың екеуі бойынша дайындық тек біздің облыста жүргізіледі. Бұл өңір экономикасындағы өзгерістер үдерісіне жауап беретін жаңа трендтік мамандықтар: Қарағанды қаласындағы колледждер базасында – «Құрылыстағы цифрлық дизайн және модельдеу» (BIM-техник), «Интерьер дизайны», «Өнеркәсіптік дизайн» (Қарағанды техникалық-құрылыс колледжі), «Жаңартылатын энергия көздері», «Өндірісті басқаруды автоматтандыру» (Қарағанды жоғары политехникалық колледжі), «Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар» (Қарағанды технология және сервис колледжі), Жезқазған облысында – «Жиһаз өндірісі», «Қосымша білім беру мұғалімі», Теміртау қаласында – «Қонақ үй ісі», ауылдық колледждерде – «Жылыжай шаруашылығын ұйымдастыру», «Ландшафтық дизайн» мамандықтары.

Республикалық «Жас Маман» жобасы 15 колледжде жүзеге асырылуда. Оның мақсаты – жоғары білікті мамандар даярлауға жағдай жасау және жаңа сұранысқа ие мамандықтарды ашу. Жоба аясында 5 миллиард теңгеден астам қаржыға заманауи қондырғылар алынды.

15 құзырет орталығы құрылды. Орталықтардың ресурстары өндірістік оқыту сабақтарын өткізуге, Worldskills чемпионаттарын, демонстрациялық емтихандарды дайындауға және өткізуге тағы басқалары пайдаланылады.

Халықаралық ынтымақтастық аясында ресейлік «Татнефть» компаниясымен жұмыс істей бастадық. Биылғы оқу жылында Саран көпсалалы колледжінің базасында жаңадан «Шина өндірісі» мамандығы ашылды.

Теміртау жоғары политехникалық колледжі ынтымақтастық аясында Германияның халықаралық GIS ынтымақтастық қоғамымен KNAUF компаниясының жобасына енді.

Облыстың білім беру жүйесі қарқынды дамып келеді.

Гүлсім ҚОЖАХМЕТОВА,

облыстық білім беру басқармасының басшысы.