Есірткі: тасымалға тосқауыл бола ма?
«Күнделікті күйбең тірліктің тауқыметі таусылар емес, түсінеміз. Істеген жұмысыңның жалақысы етегіңе тартсаң, жеңіңе жетпей зар илетіп, запыран құстырады. Иә, бәрін де білеміз. Алайда, салың суға кетпесін. Біз саған көмек бере аламыз, егер бізге жұмыс істесең. Бұл жауапкершілігі қатаң жұмыс. Соған қарай ақшасы да қомақты. Есірткілік зат тасымалдап, таратуың тиіс. Өзің қолданбайсың, біз де оны қолданбаймыз. Біздің және сіздің міндет тек жұмыс істеп, соған қарай тиісті ақшамызды алу ғана. Жо-жоқ. Қорықпаңыз. Біз сізді кез келген құқық қорғау органдарынан қорғап, ақтап аламыз. Тек өзіңізді еркін ұстап, барлық айғақ-дәлелдерді өшіріп тастасаңыз болды…».
Осындай жарнамаға ұқсас мәтінді көзіңіз шалған болар. Әсіресе, Telegram қосымшасында жиі кездесетін бұл мәтін құр жарнама емес. Әлеуметтік желіге ашық жарияланған мұндай жарнама сыртындағылардың жұмысы өте жүйелі әрі зәкірі ауырлау. Енді ойлаңызшы, ол қосымшаға полиция да оңай кіре алады. Сол жарнаманы оқып, арғы беттегі «жұмыспен қамтушыға» байланысқа шыға алады. Заңнан қорқу, әділеттен үрку қайда?
Бұл күнде оңай ақша табудың жолы алаяқтық боп алған. Одан сорақысы – есірткі таратумен (закладчик) байымаққа басқан қадам. Қара, не ақ орамға оралған бармақтай ғана ұнтақты белгілі бір жерге апарып жасыруыңның құны – 2500 теңге екен, несін айтасыз?! Ал, ол жұмысқа үш апта оқытылып, арнайы сынақ тестінен өтетініңіз ше? Мемлекеттік қызметке жұмысқа тұрған жан олай тексеріліп, жіті қадағаланбаса керек.
– Жалпы, есірткі тасымалдаушылар – көбіне әрнеге тез әуестенетін, белгілі бір позиция, принципі жоқтар. Олардың арасында 18-25 жастағы жастар (студенттер), жесір әйелдер, жалғызбасты аналар және жұмыссыздар бар. Кейде, тіпті, мемлекеттік қызметкерлер де кездесуі әбден мүмкін. Қазіргі заманда ақшаны керек қылмайтын адам бар ма?! Есірткі қаншалықты қауіпті болса, оны тарату жұмыстары да өте қатаң тәртіп-ережемен жүреді. Мысалы, қазір есірткілік заттарды қолдан-қолға емес, арнайы қосымша арқылы геолокация жіберу арқылы тауып, қолдануға болады. Мысалы, Telegram топтарын алайықшы. Сіздің күнделікті чаттарыңыз бар. Ол «Көліктер» группасы немесе «Келіншектерге кеңес» группасы болсын. Әлеуметтік желіге жіпсіз қаңтарылғанда сол чаттардың бірінде жылт етіп, осы жарнама шыға келеді. Әуелде «ат-тоныңды ала қашсаң да», жарнама мәтінін оқи келе, ойланасыз. Ал, ой ол іске апарады. Оған қоса «оқытып-тоқытамыз, полициядан оңай құтқарамын» деп тұрса және ең бастысы небары бір айда қомақты қаржыға кенелеріңді айтса, кім шыдағандай?! – дейді облыстық полиция департаменті есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының полиция майоры Нұрым Сәдуақасов.
Оның сөзінше, есірткі кәсібі бірнеше топтан құралады. Олардың жаңа буыны «Тасымалдаушылар» болса, үстінен қарайтындарды «Күзетшілер» дейді екен. «Күзетшілер» «Тасымалдаушыларға» таратуы үшін қанша мөлшерде есірткі берілді және ол қай мекенжайларға жеткізілуі керек, бәрінен хабардар. Жүйе бойынша бұл кәсіптен нәсіп табам деген жандар алдымен Telegram арнасы арқылы тіркеледі. Сосын үш апта арнайы курс оқиды. Курс оқу барысында сізге бес мың теңгеден ақша төленеді. Бірнеше жыл жұмыс істеген әккі «Тасымалдаушылардың» шені де, ақшасы да өседі. Олардың орташа жалақысы 300-700 мың теңге болады-мыс. Мұндай жұмысқа тұрушы алдымен, тұрғылықты мекенжайын фото-бейнежазбаға түсіріп, жұмыспен қамтушыға жібереді. Оның жеке куәлігі де алынады. Егер жаңадан жұмысқа орналасқан «Тасымалдаушы» берілген есірткіні өзі иеленбек болса, онда жоғарыдағыларда оның барар үйін және сол адам туралы басқа да ақпараттар арқылы оңай тауып алады. Жеті өлшеп, бір кесілген мұндай ұйымдасқан қылмысты тек арнайы жасақ пен құқық қорғау қызметінің мінсіз жұмысы ғана тоқтатуы мүмкін.
Мемлекет басшысы ҚасымЖомарт Тоқаевтың 2019 жылғы Қазақстан халқына жолдаған Жолдауында есірткіге байланысты қылмыстарға қолданылатын жазаны шұғыл түрде қатайту қажеттігін және бұл қылмысты террористік әрекетке теңестіруге болатындығы айтылған еді. Осыған сай қарағандылық құқық қорғау органдарының қызметкерлері тынбай жұмыс жасауда. Нәтижесіз де емес.
– Биылдың 1 маусымынан 30 қазанына дейін облыс аумағында есірткіге қарсы «Қарасора – 2023» жедел алдын алу іс-шарасы өткізілді. Соның нәтижесінде 183 есірткіге байланысты құқық бұзушылықтар тіркелді. Оның ішіндегі 48 іс сотқа жолданды. Қылмысқа қатысы бар деген күдікпен 77 адам тұтқындалды. Арасында сегіз әйел, үш кәмелетке толмаған жеткіншек бар. Ал, тергеу изоляторына – 33 адам қамалды. Оларды жедел тексеру барысында 243 келі, 716 грамм есірткі тәркіленген. Атап айтсақ, 42 келі, 278 гр марихуана, 194 келі, 918 гр қарасора және 2 келі, 077 гр гашиш табылды, – деп атап өтті облыстық полиция департаментінің баспасөз хатшысы Бақытжан Құдияров.
Жыл басынан бері жүргізілген жедел іздестіру іс-шаралары барысында есірткіге тікелей қатысы бар деген 4 ұйымдасқан қылмыстық топтың жұмысына тосқауыл қойылды. Ол аз десеңіз, қарасора өсіретін және одан психотропты дәрі жасап шығаратын төрт зертхана анықталған.
Жан АМАНТАЙ,
Ortalyq.kz
