Экономикалық саясат дамуды көздейді
Қазақстанның дамуының әрбір кезеңінде халықтың барынша қажеттіліктерін және мемлекеттік қызметтер мен функцияларды сапалы орындауды қамтамасыз ететін ашық, тиімді және тұрақты бюджетті қалыптастыру міндеті қойылады.
Облыстың бюджеттік саясатының негізгі басымдықтары экономиканың өсуін ынталандыру және қолдау, мемлекеттік қаржының теңгерімділігін қамтамасыз ету және орнықтылығын нығайту, адами капиталдың сапасын арттыру үшін жағдайлар жасау болып табылады. Облыстық бюджет – Қарағанды облысының шоғырландырылған бюджетінің негізгі бөлігі, ол облыс бюджетінің барлық түсімдері мен шығыстарының 79% – на дейін тиесілі.
2023 жылдың қорытындысы бойынша облыстық бюджет 553,8 млрд. теңге сомасында қалыптасты. 2023 жылы облыстық бюджеттің әлеуметтік бағдарлануы бюджеттің халық алдындағы міндеттемелерін толық көлемде орындауға мүмкіндік берді. 2023 жылы бюджет шығыстары басым тәртіппен халықтың өмір сүру сапасы мен деңгейін жақсартуға және әлеуметтік тұрақтылық пен қорғалуды нығайтуға бағытталды.
Әлеуметтік сала бюджеті шығыстарының басымдықтары бұрынғыдай жұмыспен қамтуды, халықтың әл-ауқатын және нақты табысын арттыру, азаматтардың денсаулығын әлеуметтік қорғауды және қорғауды қамтамасыз ету, білім беру, мәдениет, спорт салаларын дамыту, материалдық-техникалық жарақтандыру және жөндеу жүргізу (бюджеттің жалпы көлемінің шамамен 56,3%) болып қала берді.
Есепті кезеңде облыста мынадай жобалар іске асырылды: АӘК алатын отбасылардан шыққан мектепке дейінгі ұйымдардың тәрбиеленушілерін тегін тамақпен қамтамасыз ету, мемлекеттік спорттық және шығармашылық тапсырысты іске асыру арқылы спорт секциялары мен шығармашылық үйірмелерді жан басына шаққандағы қаржыландыру, сондай-ақ мүгедек балаларға арналған «сыйымдылығы аз үйлер» жобасын іске асыру және Қарағанды қаласының қоғамдық көлігінде 7-ден 18-ге дейінгі балалардың тегін жол жүру.
Бұдан басқа, 2023 жыл ішінде әлеуметтік саланың: паралимпиадалық спорт түрлерін дамыту, мүгедектігі бар жалғызбасты адамдарға әлеуметтік көмек мөлшерін ұлғайту, ауылдық өңірлерге жұмысқа келген дәрігерлерге әлеуметтік қолдау көрсету, сирек аурулары бар науқастарға дәрілік заттарды сатып алу мәселелеріне қатысты өзекті проблемалық мәселелері шешілді. Сондай-ақ, облыстың жас отбасыларына қолдау көрсету мақсатында «Отбасы банк» АҚ арқылы тұрғын үй сатып алуға жеңілдікті тұрғын үй қарыздарын беру бойынша 2022 жылы басталған жобаны іске асыру жалғастырылды.
Есепті кезеңде қоршаған ортаны қорғау жөніндегі 2022-2024 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын, су объектілерін, жануарлар мен өсімдіктер дүниесін, жер мен атмосфералық ауаны қорғау бөлігінде, сондай-ақ су шаруашылығы құрылыстарының жұмыс істеуін қамтамасыз етуге, ормандарды молықтыру мен орман өсіруге тартылған мекемелер мен ұйымдардың материалдық-техникалық базасын нығайту жөніндегі іс-шараларды іске асыруға ерекше назар аударылды.
2021 жылы Қарағанды, Теміртау, Саран қалаларында және Осакаровка кентінде басталған «Қауіпсіз қала» жобасын іске асыру жалғастырылды. Бұл жұмыс бейнекамералар санының жыл сайын ұлғаюымен кейінгі жылдары да жалғасады.
Халықтың жайлы өмір сүру ортасын қамтамасыз ету үшін өткен жылы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында жергілікті жылу және сумен жабдықтау желілерінің тозуын азайту бойынша жөндеу науқаны жалғасты, сондай-ақ Қарағанды және Теміртау қалаларындағы жеке тұрғын үйлерді газ тарату желілеріне қосу басталды. Көлік инфрақұрылымы саласында жергілікті желінің автомобиль жолдарын жөндеумен және «Оңай» электронды билеттендіру жүйесін енгізуге байланысты әлеуметтік маңызы бар ауданаралық қатынастар бойынша жолаушылар тасымалын субсидиялаумен қамтылды.
Облыс бойынша бюджеттік инвестициялар саласында негізгі және қосымша білім беру объектілерін салу, денсаулық сақтау саласының мамандары үшін тұрғын үйге арналған ғимаратты қайта құру, сондай-ақ Приозерск, Қарқаралы және Саран қалаларындағы дене шынықтыру-сауықтыру кешендері мен стадионға реконструкциялау басталды (Ақтас кенті).
Өткен жылдың басты факторы «Жайлы мектеп» және «Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» пилоттық Ұлттық жобаларын іске асырудың басталуы болып табылады, ауылдық елдімекендерде сыйымдылығы үлкен жалпы білім беретін мектептер мен медициналық мекемелердің құрылысы басталды.
Есепті жылы Қарағанды, Балқаш және Абай қалаларында несиелік тұрғын үй құрылысы басталды, оларды іске асыру облыс әкімдігімен жалпы сомасы 4,7 млрд. теңгеге мемлекеттік бағалы қағаздар шығару есебінен жүзеге асырылады. Есепті кезеңнің қорытындысы бойынша облыстық бюджеттің меншікті кірістері 118,3 млрд. теңге сомасында немесе 103%-ға орындалды, 3,5 млрд. теңгеге асыра орындалды. Кірістер жоспарын орындау өңірдегі бюджеттік тұрақтылықты және әлеуметтік міндеттемелерді толық көлемде орындауды қамтамасыз етті. Өткен жылдың қорытындыларын негізге ала отырып, сондай-ақ курсты және орта мерзімді кезеңнің міндеттерін дәйекті іске асыруды ескере отырып, 2024 жылға арналған бюджет қалыптастырылды.
Облыстық бюджет жобасымен жұмыс 2023 жылғы мамырда басталды, бюджет Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің талаптарына, бюджет және салық саясатының негізгі бағыттарына сәйкес және облыстың 2024-2026 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамында айқындалған негізгі бағыттарға сәйкес қалыптастырылды, бұл: АӨК тиімділігін дамыту және арттыру және ШОБ қолдау; қолжетімділікті арттыру тұрғын үй, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық инфрақұрылымын жаңғырту және сумен, газбен және жылумен жабдықтау; транзиттік әлеуетті дамыту; қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды жүргізу; экономика салаларын технологиялық жаңғырту және цифрландыру үшін жағдайлар жасау; облыс аумағында құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету және теңгерімді аумақтық даму.
Жалпы, ағымдағы жылға арналған облыстық бюджет республикалық бюджеттен берілетін нысаналы трансферттерді ескере отырып, 569,6 млрд. теңгені құрайды.
Дәстүр бойынша, облыстық бюджет 2024 жылы өзінің әлеуметтік бағытын сақтап қалды (бюджеттің жалпы көлемінің шамамен 65%). Ағымдағы жылғы облыстық бюджет қаражатының басты басым бағыттарының бірі тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерінің жоспарлы үздіксіз режимде алдағы жылыту маусымының өтуі бөлігінде тұрақты жұмыс істеуі және елдімекендерді сумен қамтамасыз ету болып табылады.
Бюджеттік инвестицияларға келетін болсақ, 2024 жылы «Жайлы мектеп» және «Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» пилоттық ұлттық жобалары шеңберінде мектептер мен медициналық мекемелердің құрылысы жалғастырылады, Қарағанды қаласында жылумен жабдықтаудың магистральдық желілерінің (ЖЭО-3), Саран қаласында қазандықтың және Жарлы-Қарқаралы топтық суағарының құрылысы аяқталады. Ағымдағы жылы жол-көлік инфрақұрылымы және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту салаларында халықтың өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі іс-шаралар жалғастырылатын болады.
2024 жылы, бұрынғыдай, бюджет саясаты бюджет қаражатын тиімді және ашық жоспарлауды және орындауды қамтамасыз етуге бағытталған. Облыстық бюджетті басқару – бұл жекелеген бағыттар бойынша шығыстарды оңтайландыру және басымдық беру ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік-экономикалық саясат саласындағы күрделі және ауқымды міндеттерді шешу.
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес Үкімет Қазақстан Республикасының жаңа Бюджет кодексінің жобасы дайындалды, қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы Парламентінің қарауында. Жаңа Бюджет кодексін қабылдау мемлекеттік экономикалық саясатты және әлеуметтік-экономикалық даму міндеттерін іске асыруға оң әсер етеді.
Людмила БАШАРИНА,
облыстық қаржы басқармасының басшысы
