Қышыма: пайда болу себептері, белгілері, алдын-алу
Қышыма – микроскопиялық қышыма кенесінен туындаған жұқпалы паразиттік тері ауруы, ол теріге еніп, қатты қышу мен бөртпе тудырады.
Қышыманың асқынуы тері жараларының, сепсистің, жүрек және бүйрек ауруларының дамуы сияқты асқынуларға әкелуі мүмкін.
Қышыма бүкіл әлемде, оның ішінде тропикалық аймақтарда ең кең таралған. Жұқтыру қаупі бар популяциялар – жас балалар.
Дүние жүзінде 200 миллионнан астам адам кез келген уақытта қышымамен ауырады және жыл сайын барлығы 400 миллион адам ауруды жұқтырады.
Қазақстан Республикасы бойынша 2024 жылдың өткен кезеңінде қышымамен сырқаттанушылықтың 35,4%–ға, оның ішінде 14 жасқа дейінгі балалар арасында – 22,6% – ға өсуі байқалды.
Қарағанды облысы бойынша 2024 жылы қышыма ауруының деңгейі 1,6 есе өсті, оның ішінде балалар арасында – 5 жағдайға. Инфекция көбінесе науқаспен тікелей байланыста болғаннан кейін жұғады, сонымен қатар төсек-орын, киім, аяқ киім арқылы беріледі. Нәтижесінде науқаспен тығыз байланыста болған барлық адамдар емделуі керек.
Қышыманың эпидемиялық ошағында (отбасы, жатақхана, балабақшадағы топ, мектеп сыныбы және т.б.) науқаспен байланыста болған барлық адамдар тексеріледі. Толық емделгенге дейін балалар мекемелеріне баруға тыйым салынады.
Қышыма кенесі – ластанған теріге тиген барлық іш киімдер мен заттар +50ºС температурада 10 минут ішінде, қайнатылған кезде бірден өледі. Мұқият термиялық өңдеуден өтуі керек – қайнату немесе жаңасымен ауыстыру керек. Жастықтар, матрацтар, көрпелер, сыртқы киімдер 5-7 күн бойы жақсы желдетілетін бөлмеге орналастырылуы керек. Ошақта тазалау, едендерді содамен және дезинфекциялау құралдарын қосу арқылы жуу жұмыстары жүргізіледі.
Үй-жайлар мен тұрмыстық заттарды мұқият өңдеу қайталама инфекцияға әкелуі мүмкін, сондықтан емдеудің сәттілігі тек дәрілік препараттарды қолдануға байланысты емес.
Қышыма ауруына шалдықпау үшін келесі ережелерді сақтау қажет:
– жеке іш киімдер мен төсек-орындарды, киімдерді, сүлгілерді пайдалану.
– үнемі жуынып отыру, кір киімді міндетті түрде ауыстырыңыз, кірді ыстық сумен жуып, үтіктеу керек.
– басқа адамдардың моншаға арналған құралдарын, киімдерін, ойыншықтарын және т. б. пайдаланбау.
– қолды, тырнақты үнемі таза ұстаңыз.
– тұрғын үй-жайларды үнемі тазалап отыру.
– моншаларда, душтарда белгіленген санитариялық режимді сақтау.
Жеке гигиена шаралары мен гигиеналық ережелерді сақтай отырып, сіз өзіңізді және жақындарыңызды ауруды жұқтырудан қорғай аласыз.
Гүлжан БАЙҒҰТАНОВА,
Қарағанды облысының санитариялық-эпидемиологиялық
бақылау департаменті басшысының орынбасары
