Онкология: балаға келмес демеңіз…

Жасы үштен енді асқан Полина өзінің қатерлі ісікке шалдыққанын қайдан білсін?! Ондай деп ата-анасы да ойламаған. Кішкентай ағзадағы күрделі өзгерістердің себебі жаман ауру екені үш айдан кейін ғана белгілі болды. Одан кейін ауруханада жарты жылға созылған химиятерапия. Бүгінде Полина ремиссияда.

Облыс бойынша Полина сияқты 163 бала есепте тұр. Ел ішінде жылына 600-ге жуық баладан қатерлі ісік анықталады.

«Химиятерапия – қорқыныш емес, үміт»

– Қызыма жедел миелобласты лейкоз диагнозы 2021 жылдың соңында қойылды, – дейді Полинаның анасы Анастасия Рашидова. – Басында қызым, ішін көрсетіп ауырғанын айтты. Тексеруде бауыры үлкейген болып шықты. Одан кейін температурасы түспей бір апта ауырды. Ештеңе ішпей жатып қалды. Ауыр дәрілерден бүйрегі ауырды. Бүйрегін емдетіп қаладағы ауруханада біраз жаттық. Ақыры пункция жасап, нақты диагноз қойылды. Ана мен бала орталығында бірден химиятерапия жасады. Алғашында химиятерапия қорқынышты болатын. Бірақ, ол бізге үміт берді. Содан кейін қызым жақсарды.

Анастасия үш ай ішінде ауруды асқындырып алғанына өкінеді. «Сол кезде анықталса, балам ауыр халге жетпес еді», – дейді.

– Температураның көтерілуі, қан талдауында гемоглобин мен лейкоцидтердің төмендігі, СОЭнің жоғары болуы ата-ананың бірінші кезекте назар аударатын нәрсесі болуы тиіс. Барлық аналарға кемі жарты жылда баласына қан тапсыртып тұруға кеңес беремін. Қазір қызым ремиссияда. 5 жылдан кейін ғана толық жазылды деп саналады. Оған дейін дәрілерін үйден аламыз. Тек қадағалауда отыр. Артық күш түсірмейді, ешкіммен араласпайды. Сол бес жыл өтпей мектепке де бара алмайды, – дейді А.Рашидова.

«Бір облысқа – екі дәрігер»

Полинаның жолы болған демеске амал жоқ. Себебі, балалардағы қатерлі ісікті анықтау өте қиын. Тәжірибелі дәрігерлердің өзі онологиялық ауруды бірден таба алмайды. Оның үстіне, Қарағандыдай үлкен облыста екі-ақ балалар онкогематологы болса, ауруды анықтау екі есе қиын дей беріңіз.

Облыстық балалар клиникалық ауруханасында 20 орындық онкогематологиялық бөлімше бар. Онда екі бала онкогематологы жұмыс істейді. Бірі – біз сөйлескен бөлім меңгерушісі Анар Абдиханова, екіншісі ординатор дәрігер Мария Оспанова.

– Бөлімшеде 2 айдан бастап, 18 жасқа дейінгі балалар түрлі диагноздармен емделеді. Онкогематологиялық диагноздар көп. Қан жетіспеушілік анемиясы, мұрыннан қан кету, денесінің көгеруі, лимфотүйіндерінің ұлғаюы, лейкоцит, тромбоциттің төмендеуі, түрлі ісіктер жиі кездеседі. Қан анализы арқылы диагноз қойылады. Оның нәтижесіне сәйкес, сүйек миына пункция жасалады, лимфа түйіндеріне биопсия жасалады, – дейді Анар Абдиханова. Оның айтуынша, ақпан айындағы дерек бойынша облыс бойынша 163 бала тіркеуде тұр. 53 бала жедел лимфобласты лейкоз, 8 бала жедел миелобласты лейкоз, 10 бала созылмалы иммунды тромбоцитопения, 12 бала апластикалық анемиямен, 11 бала ми ісігімен және басқа да сырқат түрлерімен есепте.

Қатерлі ісікке күдік болса бала бірден Ана мен бала ұлттық ғылыми орталығына жіберіледі. Сонда ғана ем алады. Облыстық онкологиялық диспансер, қазіргі №3 көпбейінгі ауруханада да балаларды емдеуге лицензия жоқ.

– Бүкіл ел бойынша солай. Аймақтардағы ешбір ауруханада балалар онкологиясын емдеу лицензиясы жоқ. Бізде балалар клиникалық ауруханасы арқылы жолдамамен Алматы мен Астанадаға жіберіледі, болды. Балалар онкологиясы бұрыннан болған, ол маңызды мәселе, – дейді Қарағанды медицина университетінің онкология және сәулелік терапия кафедрасының меңгерушісі Найля Қабылдина.

Университеттің баспасөз қызметі мәлімдеген оқу орны балалар онкологтарын даярлаумен айналыспайды. Тек, ересектер онкологтарына оқытады. Биыл осындай 8 маман оқу бітіреді екен.

– Онкогематология – ауыр мамандық. Көбісі келгісі келмейді. Оқығанның өзінде олар сол мегаполистерде қалғанды жөн көреді. Бір облысқа екі дәрігер деген аз, – дейді Анар Оспанқызы.

Сондықтан, ата-ана жауапкершілікті бірінші өз мойнына алуы керек. Баласының бойындағы кез келген өзгерісті байқап, уақытылы тексерілу маңызды.

– Өкінішке қарай, көп атаана балаларының мұрнынан қан кету, гемоглобин мен тромбоциттің төмендігіне мән бермейді. Балаға ультрадыбыстық зерттеулер жүргізілмейді. Сол себептен ауруханаға ауыр халде, баланың жағдайы асқынғанда түседі. Обыр деген қорқынышты сөз болғанымен, оны жеңуге болады, – дейді Анар Абдиханова.

Жаман ауру жас талғамайды

Жаман аурудың жасарып кеткені сондай туғанына 1-2 ай болған сәбилер де ауырады. Оның пайда болуы себебін ешкім дөп басып айта алмайды. Дегенмен, балалардағы қатерлі ісіктің көбі ДНК жасушаларының өзгеруі салдарынан болады дейді ғылыми зерттеулер. Ондай өзгеріс бала туғаннан кейін пайда болуы мүмкін. Гендік мутация кез келген сәтте кез келген адамда болуы ғажап емес. Сондықтан, мұндағы басты мәселе оның пайда болу себептерінен гөрі, аурумен бетпе-бет келген адамға көмек көрсету, оны қолдау болса керек.

Онкологиялық ауруға шалдыққан балаларға көмек көрсетумен айналысатын «Амила» қоғамдық қоры қолдау көрсетуге әзір. Оның директоры Жанна Ахмедова жылына 1500 балаға қор көмек көрсететінін айтады.

– Қор 2014 жылдан бері қатерлі ісігі бар балалар мен олардың отбасыларына көмектесіп келеді. Бұл жерде еріктілер мен қайырымды жандардың зор еңбегі жатыр. Әсіресе, 15 ақпан – онкологиялық ауруларға шалдыққан балалардың халықаралық күнінде оларға ерекше көңіл бөлуге тырысамыз. Кейде бізге сырқат балалар туралы айтқанда қандай мереке болуы мүмкін деп жатады. Бірақ, бұл шынымен де мереке. Үміт пен сенім мерекесі. Қатерлі ісікті жеңген балалар мерекесі, – дейді ол.

Расында, ауыр дертке қарсы тұрған бала, сынаққа төтеп берген отбасы – жеңімпаз.

Р.S. Елімізде 4 мыңға жуық бала есепте тұр. Яғни, осынша отбасының үміті үреймен арпалысуда. 15 ақпан – онкологиялық ауруларға шалдыққан балалардың халықаралық күнінде балалар мен олардың ата-аналарына күш-қуат тілейік.

Жансая ОМАРБЕК.

Оrtalyq.kz