Білім жүйесінде – оң өзгеріс

Биылғы жыл білім беру жүйесіндегі түбегейлі өзгерістерден басталды. Қала мен аудандардың білім бөлімдері, сондай-ақ, 900-ге жуық білім беру ұйымы облыстық деңгейге көшті. Бұл өзгерістердің басты мақсаты – өңірлер арасындағы білім беру сапасындағы алшақтықты азайту және білім беру ұйымдарын қаржыландыруды арттырудың кешенді шешімі. Мектепке дейінгі білім беруде жыл соңына дейін 3 мың орынды іске қосу есебінен балаларды қамтуды 84%-дан 86%- ға дейін ұлғайту жоспарлануда, оның ішінде жеке ұйымдарда 2 033 орын.

Өткен оқу жылында бір балаға мемлекеттік тапсырыс сомасы 9 мың теңгеге ұлғайып, орташа есеппен 38 мың теңгені құрады. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балалар үшін қаржыландыру 6 мың теңгеге ұлғайтылды және 71,8 мың теңгені құрайды. Меншік нысанына, балалардың келу фактісіне қарамастан барлық ұйымдар толық көлемде қаржыландырылады.

Биылғы жылы Индиго 24 бірыңғай электрондық платформасы енгізілді, оған көшу барлық мектепке дейінгі ұйымдарды бірыңғай ақпараттық кеңістікте біріктіруге, кезекке қою қызметтерін және құжаттарды қабылдауды автоматтандыруға мүмкіндік берді.

Ашықтықты қамтамасыз ету және сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне жол бермеу үшін осы жылдың ақпан айынан бастап тамақтану процестерін цифрландыру бойынша жұмыс басталды. «Виртуалды қойма» қоректендіруді бақылау модулі енгізілді, ол нормалармен бекітілген порцияларда электрондық қойма арқылы өнімдерді сатып алуды және бөлуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

«Colibri» мобильді қосымшасымен бірлесіп мектепке дейінгі ұйымдарда қызмет көрсету сапасы және қолайлы жағдайлар жасау туралы ата-аналар пікірлерін жинау іске қосылды. Орта білім беруде жаңа оқу жылында 498 мектеп есігін айқара ашады, онда 209 мыңнан астам оқушыны, оның ішінде 20 283 бірінші сынып оқушысын оқыту жоспарлануда.

Оқушылар контингентінің болмауына байланысты 7 шағын жинақты ауыл мектебі жабылды, 7 мектеп қайта ұйымдастырылды. Бұл өңірлердің балалары үшін мектеп жанындағы интернаттарда тұру және тасымалдау ұйымдастырылады.

Эпидемиологиялық жағдайға байланысты өткен оқу жылы оқытуды ұйымдастыру тұрғысынан қиын болды. Қашықтан басқару форматы білім сапасына теріс әсер етті. 2021-2022 оқу жылының негізгі міндеттерінің бірі өткен оқу жылындағы білім алушылардың білімін толықтыру және жаңа оқу жылының бағдарламасын меңгеру болады. Ол үшін білім алушылардың білімін жаңғырту бойынша кешенді жоспар әзірленді, оқушылардың үлгерімінің төмендігіне әсер ететін факторлар мен себептерді анықтау бойынша талдау жүргізілді.

Көктемгі демалыста оқушылар үшін қосымша сабақтар, жазда – жазғы мектептер ұйымдастырылды. Мемлекет басшысының тапсырмасын іске асыру мақсатында облыста «Оқуға құштар мектеп» – «Читающая школа» жобасы басталды. Жоба аясында мектеп кітапханаларын көркем әдебиетпен толықтыруға және олардың материалдық-техникалық базасын нығайтуға қаражат бөлуге ерекше назар аударылды. Барлық мектеп кітапханалары интернетке қосылған, автоматтандырылған бағдарламаны енгізу бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Биылғы жылы оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді сатып алуға 2,3 млрд. теңгеден астам қаражат бөлінді. Бұл қажеттіліктің 100% құрайды. Көрсетілетін білім беру қызметтерінің сапасы көбінесе интернет-ресурстарға қол жеткізуді қамтамасыз етуге байланысты. Осыған орай облыста мектептерді заманауи компьютерлік техникамен, интерактивті жабдықпен, кең жолақты интернетке қол жеткізумен, сондай-ақ, жаңа модификациядағы пәндік кабинеттермен қамтамасыз ету бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Цифрлық инфрақұрылымды дамыту үшін 5 млрд. теңге сомасына 33,5 мың бірлік компьютерлік техника сатып алынды. Нәтижесінде облыс бойынша барлық компьютерлік техниканың саны 63 057 бірлікті құрады, бір компьютерге 3,2 оқушыдан келеді.

Осы жылдың ақпан айынан бастап 1-2 сынып оқушылары тегін ыстық тамақпен қамтамасыз етілді, қыркүйектен бастап 3-4 сынып оқушылары қамтылады. Жаңа оқу жылында барлығы 91 мыңнан астам бастауыш сынып оқушыларын тегін ыстық тамақпен қамту жоспарлануда. Бұдан басқа, жаппай оқыту қоры есебінен әлеуметтік осал отбасылардан шыққан 16 мыңнан астам оқушы тегін ыстық тамақпен қамтылады.

Облыстың қалалық мектептері қолма-қол ақшасыз есеп айырысуға көшеді, бұл ата-аналарға ақша қаражатының қозғалысын бақылауды жүзеге асыруға, тәуліктік лимиттер белгілеуге, өз балалары үшін жарамсыз тамақ өнімдеріне тыйым салуға, картаны терминалдар арқылы да, онлайн-төлем арқылы да толықтыруға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда мектептерде E-bilimal платформасы арқылы тегін және жеңілдікпен тамақтандыруды ұсыну, білім беру ұйымдарына құжаттарды қабылдау және оқуға қабылдау, балаларды ұйымдар арасында ауыстыру сияқты қызметтер автоматтандырылды.

Арнайы және инклюзивті білім беру саласында жыл соңына дейін мектепке дейінгі ұйымдарда инклюзивті білім берумен қамтуды 33,6%-дан 35%-ға дейін, мектептерде – 68%-дан 75%-ға дейін арттыру жоспарлануда. Қыркүйектен бастап Теміртау қаласында 60 орындық оңалту орталығы жұмысын бастайды, жыл соңына дейін Қарағанды қаласында тағы бір психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация, Қарағанды және Сәтбаев қалаларында 2 түзету кабинетін ашу жоспарлануда.

Жұмыс істеп тұрған арнайы ұйымдар мамандарының штаты ұлғайтылды. Қабылданған шаралар қосымша 1 мыңнан астам баланы оңалту көмегімен қамтуға мүмкіндік береді.

2022 жылға Шахтинск қаласында ПМПК және Қарағанды қаласында «Асыл мирас» қайырымдылық қорымен бірлесіп аутизмі бар балаларға арналған оңалту орталығын ашу жоспарланған.

«Малахит» платформасын енгізу бойынша жұмыс жүргізілуде, ол арнайы білім беру ұйымдарына құжаттарды қабылдау рәсімін оңайлатуға, балалардың тексеруден өтуі мен кейіннен оңалтумен консультациялық көмек алуға мүмкіндік береді.

Облыста мұғалім мамандығының беделін арттыру мақсатында «Қарағанды облысының білім беру саласының құрметті педагогі» құрметті атағы мен төсбелгісін беру бекітілді. Мәселен, өткен оқу жылында мұғалімдер күні қарсаңында облыс әкімі Ж.Қасымбек 73 үміткердің ішінен іріктелген және ашық дауыс беру нәтижелері бойынша комиссия бекіткен 5 педагогке ерекшелік белгісін табыс етті. Құрметті атаққа ие болған педагогтер 400 еселенген айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде біржолғы төлем алды.

Қосымша білім беру саласында өткен оқу жылы ішінде Шет және Ұлытау аудандарында өнер мектептерінің 21 филиалы, Ақтоғай және Жаңаарқа аудандарында 2 қосымша білім беру орталығы, Осакаров және Бұқар жырау аудандарында 2 технопарк ашылды.

Жаңа оқу жылында Қарағанды қаласындағы Оқушылар сарайы өз жұмысын бастайды. Қыркүйектен бастап Балқаш және Шахтинск қалаларында 2 бизнес-инкубатор, Ұлытау ауданында технопарк, Балқаш қаласында, Қарқаралы, Шет аудандарында қосымша білім беру орталықтары ашылады. Бұдан басқа, алғаш рет мемлекеттік, сондай-ақ, жеке меншік білім беру ұйымдарында қосымша білім беруге мемлекеттік тапсырыс орналастырылатын болады. Бұл балаларға қызығушылықтары бойынша секциялар мен үйірмелерге тегін қатысуға мүмкіндік береді.

Жаңа оқу жылынан бастап дене шынықтыру мұғалімдеріне сабақтан тыс спорттық сабақтар өткізгені үшін базалық лауазымдық жалақыдан 100% мөлшерінде қосымша ақы төлеу есебінен оқушыларды спорт секцияларымен қамтуды ұлғайту жоспарлануда. «Mindal» ақпараттық бағдарламасын енгізу бойынша жұмыс жүргізілуде, онда секциялар мен үйірмелердің бірыңғай каталогы құрылды.

Өткен оқу жылында мектеп мұражайларының саны 269-дан 288-ге дейін өсті. Жыл соңына дейін тағы 12 мұражайдың ашылуы жоспарлануда. Қарағанды, Теміртау, Саран қалаларындағы 200 мектепте оқушылардың қоғамға қарсы іс-әрекеттерінің алдын алудағы мектептің психологиялық қызметтеріне көмектесу үшін «Педагог-психолог қызметінің психологиялық-педагогикалық мониторингінің автоматтандырылған жүйесі» орнатылған, ол педагог-психологтарға артық уақыт жұмсамай диагностиканы өңдеуді жүргізуге және баланың психологиялық дамуының дайын жеке картасын алуға мүмкіндік береді.

Биыл облыстың 70 педагогі «Балалар қауіпсіздігінің мектеп жаттықтырушысы» бағдарламасы бойынша оқытудан өтті, олар жаңа оқу жылында оқушылармен және ата-аналармен жұмыс жүргізетін болады. Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтарын қамтамасыз ету мәселелеріне ерекше көңіл бөлінеді. Осылайша, биыл отбасына берілген балалар саны 69-дан 80 адамға дейін, отбасылық балалар үйі мен асырап алушы отбасылар саны 4-тен 6-ға дейін өсті. Жетім балаларға арналған ұйымдарды оңтайландыру және қайта ұйымдастыру жұмыстары жалғасуда. Тек осы жылдың өзінде 3 балалар үйі қиын өмірлік жағдайдағы балаларды қолдау орталығына біріктірілді.

Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде жаңа оқу жылында 68 колледж жұмыс істейтін болады, оның 23-і жекеменшік колледж болып табылады. Барлық колледждер 2025 жылға дейінгі даму жоспарларын әзірледі.

Саран қаласында «Татнефть» ЖШС-мен автомобиль шиналары өндірісінің, «Казтехно» ЖШС-мен жаңа үлгідегі автобустар мен арнайы техника өндірісінің бірлесіп ашылуына байланысты екі колледж базасында жаңа мамандықтар – «Шиналар өндірісі», «Резеңке техникалық өндіріс», «Слесарлық іс» бойынша мамандар дайындау басталады.

Сонымен қатар, өңірлік еңбек нарығында сұранысқа ие мамандарды даярлау мақсатында жаңа оқу жылында тағы 10 перспективалы мамандық ашу жоспарланған.

ТжКБ бәсекеге қабілетті жүйесін қалыптастыру мақсатында облыстың 15 колледжінде көлік, ауыл шаруашылығы, құрылыс, жеңіл өнеркәсіп, сервис және т.б. бағыттар бойынша «Жас маман» республикалық жобасы іске асырылуда. Жоба аясында 7 құзыреттілік орталығы құрылды. Жаңа оқу жылында тағы да осындай 8 орталық ашу жоспарланған.

Өткен оқу жылында 9 колледж базасында алғаш рет WorldSkills стандарттарын ескере отырып, демонстрациялық емтихандар өткізілді. Емтихан тапсырған және Skills Passport алған барлық түлектер жас кәсіпқойлардың деректер базасына енгізілді, оған қол жетімділік қызметкерлерді іздеу мен іріктеуді жүзеге асыру үшін жетекші жұмыс беруші кәсіпорындарға берілді.

Гүлсім ҚОЖАХМЕТОВА, облыстық білім беру басқармасының басшысы