Министр Е.Оспанов әлеуметтік-еңбек саласын цифрландыру туралы баяндады

ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Ербол Оспанов ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте әлеуметтік-еңбек саласын цифрландыру бойынша атқарылған жұмыстар және заманауи технологияларды пайдалану есебінен ҚР Еңбекминінің қызметтерінің сапасын жақсарту жоспарлары туралы айтты.

Вице-министр сөз басында 2021 жылы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі (бұдан әрі – Еңбекмині) әлеуметтік-еңбек саласындағы мемлекеттік қызметтердің қолжетімділігін арттыру мақсатында оларды цифрландыру және трансформациялау бойынша үлкен жұмыс жүргізгенін хабарлады.

«Әлеуметтік-еңбек саласындағы мемлекеттік қызметтерді цифрландырудың басым бағыттарының бірі оларды электронды, әсіресе проактивті форматта көрсету болып табылады, онда мемлекет мемлекеттік деректер базасынан мәліметтер негізінде қызмет көрсету процесіне бастама жасайды. Бүгінгі күні әлеуметтік-еңбек саласында мемлекеттік қызметтердің 45 түрі бар, 42 қызмет бойынша (93%) электрондық форматта алу мүмкіндігі бар, оның ішінде 21 қызмет бойынша (43%) проактивті. Жалпы, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің алдында 2025 жылға қарай барлық мемлекеттік қызметтердің 100%-ын электрондық форматқа, оның ішінде кемінде 60%-ын проактивті форматқа көшіру міндеті тұр», – деді Ербол Оспанов.

Вице-министрдің айтуынша, өткен жылы жүргізілген реинжиниринг және мемлекеттік қызмет көрсету процесін оңтайландыру олардың қамтылуын едәуір арттыруға мүмкіндік берді. Мысалы, бала туумен байланысты қызметтердің жалпы санынан 2021 жылдың екінші жартыжылдығында проактивті қызметтердің үлесі 12% – дан 53% – ға дейін немесе 440 мың туылған бала кезінде жылына шамамен 240 мың қызмет өсті.

«Біз 2025 жылға қарай проактивті форматта мемлекеттік қызметтер көрсету көлемін жылына 6 млн-ға дейін арттыруды жоспарлап отырмыз. Бұл дегеніміз, біздің азаматтарымыздың әлеуметтік-еңбек саласындағы мемлекеттік қызметтерді алу үшін ХҚКО – ларға, әкімдіктерге, банктерге және басқа да инстанцияларға барудың қажеттілігі болмайды», – деп хабарлады Ербол Оспанов.

Ол сондай-ақ, азаматтарға ыңғайлы болу үшін Еңбекмині мемлекеттік қызмет көрсетудің кешенді форматына көшетінін атап өтті.

Вице-министр әлеуметтік-еңбек саласындағы қызметтердің сапасы мен қолжетімділігін арттыру мақсатында ведомство жүзеге асырып жатқан негізгі жобалар туралы егжей-тегжейлі айтып берді.

Бірінші жоба – мүгедектікті сырттай белгілеу және мүгедектігі бар адамдарға қолдау көрсету.

«Бұрын денсаулығынан айырылған азаматтарға мүгедектік белгіленген кезде әртүрлі инстанцияларға жүгінуге тура келетін. Алдымен-тексеру үшін емханаға, содан кейін мүгедектікті анықтау үшін медициналық-әлеуметтік сараптама бөліміне.

2021 жылғы ақпанда ҰҚСК отырысында Президент мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін барынша қолайлы жағдай жасауды, олардың инстанциялар мен қағазбастылық бойынша жүруін, сондай-ақ Қызмет көрсетушілердің қызмет алушылармен байланысын болдырмауды тапсырды. Осы тапсырма шеңберінде Еңбекмині, Денсаулық сақтау және Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрліктерімен бірлесіп, мүгедектікті белгілеу бойынша кешенді қызмет көрсету бойынша жұмыс жүргізді. Бүгінгі күні пилоттық режимде медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізудің сырттай форматы бойынша жоба еліміздің барлық өңірлерінде іске қосылды. Өтініш беруші тұрғылықты жері бойынша емханаға ғана жүгінеді, қалған процестер Ақпараттық жүйелерді интеграциялау есебінен адамның қатысуынсыз өтеді», – деп хабарлады Ербол Оспанов.

Вице-министр сондай-ақ, 2022 жылғы 4 ақпандағы жағдай бойынша сырттай куәландыру бойынша барлығы 5,1 мың өтінім қаралғанын атап өтті. Ағымдағы жылы мүгедектігі бар адамдардың 20% – ын кешенді тәсілмен қамту жоспарланып отыр.

«Мүгедектік белгіленгеннен кейін азаматтар жыл сайын әкімдік жанындағы жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімдеріне барып, техникалық құралдар (бұдан әрі – ОТҚ) мен оңалту қызметтерін алуға өтініш жазды. Содан кейін кейде бірнеше айға созылған Мемлекеттік сатып алу рәсімдері өткізілді. Азаматтар техникалық құралдар мен қызметтерді уақтылы ала алмады, сондай-ақ олардың сапасына әрдайым қанағаттанбады.

2021 жылы ОТҚ мен оңалту қызметтерінің сапасы мен қолжетімділігін арттыру мақсатында мүгедек адамдар үшін әлеуметтік қызметтер порталы іске қосылды, ол азаматтарға олардың өнім берушісін өз бетінше таңдауға мүмкіндік береді, ал мемлекет олардың құнын өтейді. Порталдың арқасында кезектілік процестері айқын болды, кейбір жағдайларда тауарлар мен қызметтерді ұсыну мерзімі алты айдан 2 аптаға дейін қысқарды», – деп толықтырды вице-министр.

Бұдан басқа, ОТҚ және әлеуметтік қызметтерді ресімдеу қызметтері кезең – кезеңімен проактивті форматта іске асырылады, яғни оңалтудың жеке бағдарламаларында (бұдан әрі – ОЖБ) көзделген барлық шаралар автоматты түрде әлеуметтік қызметтер порталына жіберіледі. Нәтижесінде 2021 жылы Портал арқылы 371 мыңнан астам қызмет көрсетілді және ОЖБ-ны орындау 2019 жылғы 62% – дан өткен жылы 88% – ға дейін өсті.

«Биыл біз порталда пилоттық режимде инватакси қызметін енгізуді жоспарлап отырмыз, бұл оның мүгедектігі бар адамдар үшін қолжетімділігін арттыруға мүмкіндік береді», – деді Ербол Оспанов.

Екінші жоба ретінде вице-министр мемлекеттік қызметтерді көрсетудің эксаумақтық қағидатына көшуді атады, бұл азаматтарға тұрғылықты жеріне байланыссыз елдің кез келген ХҚКО-да мемлекеттік қызметтерді көрсетуге өтініш беруге мүмкіндік береді.

Мысалы, Алматы қаласында тұратын адам уақытша Нұр-Сұлтан қаласында тұрып, астаналық ХҚКО-лардың біріне жүгіне алады және өзіне тиесілі әлеуметтік төлемді алуға өтініш бере алады.

Бүгінгі күні эксаумақтық қағидат бойынша әлеуметтік-еңбек саласында 17 қызмет көрсетіледі. Жоба іске қосылған сәттен бастап-2021 жылғы шілдеден желтоқсанға дейін-аумақтан тыс келіп түскен өтініштердің саны 22,6 мыңды құрады.

«Үшінші жоба – операциялық шығындарды азайту. Азаматтардың шоттарына әлеуметтік төлемдерді аудару үдерістерін оңтайландыру арқасында өткен жылдың 7 айында ғана мемлекеттік қаражатты үнемдеу шамамен 3 млрд теңгені құрады. Жалпы, бұл механизм мемлекетке жыл сайын операциялық шығындарды 6 млрд теңгеге дейін үнемдеуге мүмкіндік береді», – деді Ербол Оспанов.

Келесі маңызды жоба азаматтарға екінші деңгейдегі банктердің (бұдан әрі – ЕДБ) платформаларында мемлекеттік қызметтерді алу мүмкіндігін беру болып табылады.

«Өткен жылдың қазан айында Еңбекмині екі банкпен бірлесіп, олардың платформаларында бала туумен байланысты мемлекеттік қызметтерді көрсету бойынша сервистерді іске асырды. 2021 жылдың төртінші тоқсанында 16 мыңнан астам азамат ЕДБ мобильді қосымшалары арқылы қызмет алды. Әлеуметтік-еңбек саласындағы қызметтерді өздерінің мобильдік қосымшалары арқылы көрсетуге тағы бірнеше банк қызығушылық танытты. Біз барлығына ашықпыз және осы бағыттағы жұмысты жалғастыратын боламыз», – деді вице-министр.

Бесінші жоба – Цифрлық жұмыспен қамту орталықтарын құру.

«Біз үшін басты басымдықтардың бірі Цифрлық жұмыспен қамту орталықтарын енгізу арқылы халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік қызметтерді трансформациялау болды. 2020 жылғы қарашадан бастап халықты жұмыспен қамту орталықтарының қызметтерін Онлайн режимде көрсету бойынша пилоттық жоба кезең-кезеңімен іске қосылды. 2021 жылы онлайн-форматта жұмыс іздеп жүрген 149 мың адам немесе тіркелгендердің жалпы санының 33% – ы тіркелді, олардың 60% – ы онлайн жұмысқа орналастырылды», – деп хабарлады Ербол Оспанов.

Азаматтар Электрондық еңбек биржасының (бұдан әрі – ЭЕБ) порталында жұмыс іздеп жүрген адам ретінде тіркеле алады. Жүйе лайықты бос жұмыс орындарын ұсынады және егер адам белсенді жұмыс таппаса, оны жұмыссыздарға тіркейді. Осыдан кейін азамат субсидияланатын жұмыс орындарын таңдауға рұқсат алады, сондай-ақ егер ол әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қатысушысы болып табылса, оған жұмысынан айырылу бойынша төлем белсенді түрде тағайындалады.

«2022 жылы ЭЕБ арқылы жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің барлық белсенді шараларын онлайн-форматқа көшіру жалғасады. Осы өзгерістердің есебінен мемлекеттік Жұмыспен қамту қызметтерінің жұмысын тұтастай трансформациялау жоспарлануда», – деп түйіндеді Ербол Оспанов. Ол  әлеуметтік-еңбек саласын цифрландыру, сондай-ақ мемлекеттік қызметтерді трансформациялау және реинжиниринг бойынша жұмыс жалғастырылатынын атап өтті.