Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтары туралы

Адам құқықтары дегеніміз не?

Адам құқықтары-бұл біз адам болғандықтан ғана иелік ететін құқықтар. Оларды ешбір мемлекет бермейді. Жалпы адам құқықтары азаматтығына, жынысына, ұлттық немесе этникалық тегіне, түсіне, дініне, тіліне немесе кез келген басқа белгілеріне қарамастан әрқайсымыздың ажырамас құқықтарымыз болып табылады. Оларға өмір сүру құқығын қоса алғанда, негізгі құқықтар да, біздің өмірімізді лайықты ететін құқықтар, соның ішінде тамақтану, білім беру, еңбек, денсаулық және бостандық құқығы кіреді. 1948 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы қабылдаған адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясында тарихта алғаш рет барлық жерде қорғалуы тиіс адамның негізгі құқықтары мен бостандықтары жарияланды.

Жалпыға ортақ және ажырамас

Адам құқықтарының әмбебаптығы қағидаты адам құқықтары саласындағы халықаралық құқықтың негізі болып табылады. Бұл біздің бәрімізде адам құқықтары бірдей екенін білдіреді. Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясында алғаш рет жарияланған бұл қағида адам құқықтары саласындағы көптеген халықаралық конвенцияларда, декларацияларда және қарарларда бекітілген. Адам құқықтары ажырамас болып табылады. Жекелеген жағдайлардан басқа және тиісті құқықтық рәсімдерге сәйкес ешкімді құқығынан айыруға болмайды. Мысалы, егер сот адамды қылмыс жасағаны үшін кінәлі деп тапса, бостандық құқығы шектелуі мүмкін.

Бөлінбейтін және өзара тәуелді

Барлық адам құқықтары бөлінбейтін және өзара тәуелді.  Бұл дегеніміз, құқықтардың бір санатын екіншісіз толық жүзеге асыру мүмкін емес. Мысалы, азаматтық және саяси құқықтардағы прогресс экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарды жақсырақ жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтардың бұзылуы көптеген басқа құқықтарға теріс әсер етуі мүмкін.

Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтары туралы

Адам құқықтары дегеніміз не?

Адам құқықтары-бұл біз адам болғандықтан ғана иелік ететін құқықтар. Оларды бірде-бір мемлекет бермейді. Жалпы адам құқықтары азаматтығына, жынысына, ұлттық немесе этникалық тегіне, түсіне, дініне, тіліне немесе кез келген басқа қасиеттеріне қарамастан әрқайсымыздың ажырамас құқықтарымыз болып табылады. Оларға өмір сүру құқығын қоса алғанда, негізгі құқықтар да, біздің өмірімізді лайықты ететін құқықтар, соның ішінде тамақтану, білім беру, еңбек, денсаулық және бостандық құқығы кіреді. 1948 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы қабылдаған адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы тарихта алғаш рет барлық жерде қорғалуы тиіс адамның негізгі құқықтары мен бостандықтарын жариялады.

Жалпы және ажырамас

Адам құқықтарының әмбебаптығы қағидаты адам құқықтары саласындағы халықаралық құқықтың негізі болып табылады. Бұл біздің барлығымыздың бірдей адам құқықтарымыз бар дегенді білдіреді. Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясында алғаш рет жарияланған бұл қағида адам құқықтары саласындағы көптеген халықаралық конвенцияларда, декларацияларда және қарарларда бекітілген. Адам құқықтары ажырамас болып табылады. Жекелеген жағдайлардан басқа және тиісті құқықтық рәсімдерге сәйкес ешкімді құқығынан айыруға болмайды. Мысалы, егер сот адамды қылмыс жасағаны үшін кінәлі деп тапса, бостандық құқығы шектелуі мүмкін.

Бөлінбейтін және өзара тәуелді

Барлық адам құқықтары бөлінбейтін және өзара тәуелді.  Бұл құқықтардың бір санатын екіншісіз толық жүзеге асыру мүмкін емес дегенді білдіреді. Мысалы, азаматтық және саяси құқықтардағы прогресс экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарды жақсырақ жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарды бұзу көптеген басқа құқықтарға теріс әсер етуі мүмкін.

Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталық қызметінің бағыттары

Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарының бұзылуы туралы өтініштерді қарау

Уәкіл өз қызметін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасы азаматтарының, сондай-ақ шетел азаматтарының, азаматтығы жоқ адамдардың лауазымды адамдар мен ұйымдардың Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заңнамалық актілерімен және халықаралық шарттарымен кепілдік берілген құқықтары мен бостандықтарын бұзатын әрекеттері мен шешімдеріне өтініштерін қарайды.

Уәкілетті адам шағымды қарауға қабылдай отырып: 1) өтініш берушінің өз құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін пайдалануға құқылы тәсілдері мен құралдарын түсіндіруге; 2) шағымды мәні бойынша шешу құзыретіне жататын тиісті органдарға өтініш беруге құқылы.

Халықаралық ынтымақтастық

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің кеңсесі халықаралық әріптестермен, оның ішінде БҰҰ Даму бағдарламасымен, БҰҰ-ның Орталық Азиядағы адам құқықтары жөніндегі Жоғарғы Комиссары Басқармасының, БҰҰ-ның босқындар комисс жөніндегі Жоғарғы Комиссары Басқармасының өкілдіктерімен, ЕҚЫҰ-ның Астана қаласындағы бағдарламалар офисімен, БҰҰ Балалар қорымен (ЮНИСЕФ), Еуропа Кеңесімен, Еуропалық Одақпен белсенді ынтымақтастықты іске асыруда. Одақ арқылы олардың Астана қаласындағы өкілдіктері, бірқатар елдердің елшіліктері, Халықаралық түрме реформасы және т.б.

Заңнаманы жетілдіру

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл қызметінің негізгі бағыттарының бірі Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіруге жәрдемдесу болып табылады. Уәкіл өз құзыреті шегінде адамның құқықтары мен бостандықтарына, оларды қорғау нысандары мен әдістеріне қатысты Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіруге, оны халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормаларына сәйкес келтіруге, Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарына тиісті ұсыныстар енгізу арқылы адам құқықтары саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамытуға ықпал етеді.

Адам құқықтары мен бостандықтары саласындағы ағарту

Уәкіл адам құқықтары мен бостандықтары саласындағы құқықтық ағартуға жәрдемдеседі, білім беру бағдарламаларын әзірлеуге және халықтың білім деңгейін, ұлттық заңнаманы және адам құқықтары жөніндегі аса маңызды халықаралық құжаттарды арттыруға қатысады. Бұл бағытты уәкілетті, оның ішінде халықаралық ұйымдармен, мемлекеттік органдармен және азаматтық сектормен ынтымақтастықта жүзеге асырады.

Азаптаудың алдын алу жөніндегі ұлттық алдын алу тетігі (ҰАТ)

1998 жылғы 29 маусымда Қазақстан БҰҰ-ның азаптауға және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын емдеу мен жазалау түрлеріне қарсы конвенциясын ратификациялады. 2008 жылғы 26 маусымда БҰҰ-ның азаптауға қарсы конвенциясына Факультативтік хаттама ратификацияланды.

Азаптауға қарсы конвенцияға Факультативтік хаттама шеңберінде Қазақстан қабылдаған міндеттемелерді орындау үшін 2013 жылғы 2 шілдеде Мемлекет басшысы Қазақстанда азаптауға қарсы күрестің ұлттық алдын алу тетігін белгілеген Заңға қол қойды.

ҰАТ БҰҰ-ның көрсетілген халықаралық шарттарына сәйкес құрылған азаптаулардың және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын қарым-қатынас пен жаза түрлерінің алдын алу жүйесін білдіреді.

ҰАТ мақсаты Қазақстан азаматтарын соттар мен құзыретті мемлекеттік органдардың шешімдері негізінде азаматтар уақытша орналастырылатын мекемелер мен ұйымдарға тәуелсіз профилактикалық сараптамалық сапарларды жүзеге асыруға тарту болып табылады.

Қарағанды облысы бойынша адам құқықтары жөніндегі уәкілдің өкілі

Қарағанды облысы бойынша уәкілдің өкілдігі Қазақстан Республикасының Адам құқықтары жөніндегі уәкілінің аумақтық бөлімшесі болып табылады. Өкілдердің функционалдық міндеттерін уәкіл бекітеді. Өкіл уәкілдің атынан өкілеттіктерді өзінің функционалдық міндеттері шеңберінде және оның тапсырмасы бойынша тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік шегінде жүзеге асырады. Қарағанды облысы бойынша Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің өкілі-Азамат Тлешев. Қарағанды облысы бойынша уәкілдің Өкілдігі Қазыбек би атындағы аудан бойынша Мемлекеттік кірістер басқармасының ғимаратында, Қарағанды қаласы, Ермеков көшесі, 73 мекенжайы бойынша орналасқан. Өтінішті eotinish сервисі арқылы онлайн жіберуге болады.

Азамат ТЛЕШЕВ,
Қарағанды облысы бойынша Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің өкілі.