Жол қозғалысына жүргізуші жауапты
Көлікті мас күйінде, оның ішінде, басқару құқығынан айырылса да жүргізу, бұл – көбінесе қиын салдарларға алып келетін ереже бұзудың ең ауыр түрінің бірі. Сондықтан, оның жазасы да қатаң. Бірақ, соған қарамастан, өзінің ғана емес, өзгенің де өмірін қатерге тігіп, рульге отыратындар бар. Мәселен, өткен жылы облыс бойынша Қылмыстық кодекстің 346-бабы бойынша құзырлы орган сотта қарау үшін 93 қылмыстық істі жолдаған. Бұл көреткіш 2023 жылмен салыстырғанда әлдеқайда жоғары. Атап айтқанда, 35 пайызға өскенін көрсетеді статистикалық деректер.
– Қазір автокөлігіңнің болуы – байлықтың белгісі емес. Ол тек, қатынас құралы. Әр отбасында кем дегенде бір немесе одан да көп автокөлік бар. Дегенмен, көлік құралдарының жоғары қауіп көзі екенін ескерсек, оларды алкогольдік, есірткілік және уытқұмарлық масаң күйде жүргізу – жол қозғалысының өзге де қатысушыларына, оның ішінде балаларға, қарт адамдарға келтіретін қаупі қоғамның негізді алаңдаушылығын туғызады, – дейді Қазақстан Республикасы Сот әкімшілігінің Қарағанды облысы бойынша департаментінің ұйымдастыру-талдау бөлімінің бас маманы Жібек Мұхтарова-Зикенова.
Жібек Қайратқызы жоғарыда аталған қылмыстық құықбұзушылықты анықтау және алдын алуға бағытталған әр түрлі іс-шаралар тұрақты түрде өткізілетініне қарамастан, 2024 жылы Қылмыстық кодекстің 346-бабы бойынша құзырлы органдар сотқа 93 қылмыстық іс жолдағанын айтады. Ал, осы 93 істің 86-сы немесе 92,5 пайызы айыптау үкімін шығарумен аяқталған.
– Өткен жылы Қылмыстық кодекстің 346 бабы, яғни, көлік құралдарын басқару құқығынан айырылған және алкогольдік, есірткілік және уытқұмарлық масаң күйдегі адамның көлік құралын басқаруы, сол сияқты көлік құралын басқаруды осындай адамға беру немесе көлік құралын осындай адамның басқаруына жол беру бойынша 83 адам бас бостандығынан айырылып, 3 адамның бас бостандығы шектелді. Одан бөлек, осы 86 адамға көлік құралын жүргізу құқығынан өмір бойына айыру түріндегі қосымша жаза тағайындалды, – дейді Жібек Мұхтарова-Зикенова.
Ал, құқықбұзушылардың жасы 19 бен 60 жас аралығында. Мәселен, 19-20 жас аралығында – 2, 21-29 жас аралығында – 18, 30-39 жас аралығында – 39, 40-49 жас аралығында – 23 және 50-59 жас аралығында – 4 адам жауапқа тартылғанын айту керек.
– Жол қауіпсіздігі көп жағдайда жол қозғалысының әр қатысушысына байланысты. Ал, көлікті мас күйінде жүргізгендер бүгінде жол қозғалысы қауіпсіздігінің ең өзекті мәселесі. Алайда, мас жүргізушілер мәселесін жою тек мемлекеттің ғана емес, қоғамның және әрбір азаматтың бірлескен күш-жігерін қажет етеді. Тек кешенді тәсілдер ғана бұзушылықтар деңгейін төмендетіп, жолдардағы қауіпсіздікті арттыруға мүмкіндік береді, – дейді Жібек Қайратқызы.
Мас күйінде көлік жүргізуге куә әр адам ол туралы дереу тиісті органға хабарлауға, ал, құқыққорғау органдары мұндай сигналдарға жедел ден қойғанда ғана қылмыстың алдын алуға болады. Бұл өз кезегінде тұрғындар арасында жол қозғалысы тәртібін бұзбауға деген әдетті қалыптасырады.
Айта кету керек, 346-баптың санкциясы он жылға дейінгі бас бостандығынан айыруды көздейді. Бұл – екі немесе одан да көп адам өліміне алып келген жағдайларда қолданылатын жаза.
Қазақстанда жүргізушінің қанында 0,5-тен 1,5 промиллеге дейін алкоголь болса, жеңіл дәрежедегі масаю деп танылады. Егер промилле 1,5-тен 2,5-ке дейін болса, бұл – масаюдың орташа деңгейі. Ал, қатты масаю үшін қандағы алкоголь мөлшері 2,5-3,0 промилле болуы керек. Алкоголь мөлшері 0,5 промиллеге жетпесе, адам сау деп есептеледі.
Салтанат ІЛИЯШ,
«Ortalyq Qazaqstan»
