Нақты қадам, айқын мақсат

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық Құрылтайдың төртінші отырысында «Жұрттың бәрі экономист немесе қаржыгер емес. Мемлекеттің қандай шараны не үшін қолға алып жатқанын бәрі бірдей түсіне бермеуі мүмкін. Сондықтан, реформаның мәнін әр адамға түсінікті тілмен жеткізу керек», – деп тұтас елдің экономикалық ахуалына парасатты пікір үстеді. Кейінгі алты жылда ел ілгеріледі, талай белес бағындырылды. Бұл – реформалар мен жаңашыл бастамалардың, әр азаматтың еңбегі мен сенімінің жемісі. Экономикалық дамудың негізі – ашықтық пен түсіністік.

Қуатты экономика – кемел болашақ

Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуы соңғы жылдары тұрақты өсіммен және халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталған маңызды бастамалармен ерекшеленді. Аталған шолуымызда елдің жалпы даму үрдістері мен қазыналы Қарағандының оң жетістіктеріне тоқталмақ ниеттеміз.
Былтыр Қазақстанда әлеуметтік сала қарқынды дамыды.
Мемлекет басшысының әр Жолдауында білім мен денсаулық сақтау салаларының сапасын арттыру және азаматтарды әлеуметтік қорғауды нығайту қажеттілігі ерекше назарға алынды.
Осы келелі міндеттер аясында бірқатар маңызды жобалар жүзеге асырылды. Мысалы, былтыр 1 қаңтардан бастап базалық зейнетақы 7%-ға, ынтымақты зейнетақы 9%-ға инфляцияны ескере отырып индекстелді.
Әлбетте, бұл орайда орталық облыс атамекеніміздің индустриялық дамуына елеулі үлес қосып келеді. Биылдың қаңтар-ақпан айларында аймақтың экономикалық өсу қарқыны 13,9%-ды құрады. Өнеркәсіп саласында 699 млрд теңгеге өнім өндіріліп, нақты көлем индексі 115,4%-ды көрсетті. Кейінгі алты жылда ғана облыста шағын және орта кәсіпкерлікте жұмыс істейтін адамдардың үлесі жыл сайын өсіп, бүгінде экономикалық белсенді тұрғындардың 34,3%-ын құрайды. Көзайым көрсеткіш өңірдегі кәсіпкерліктің дамуы мен халықтың экономикалық белсенділігінің артқанын көрсетеді.

Көгілдір отын көкжиегі

Қарағанды және Теміртау қалаларын газдандыру мәселесінде 9 589 үйге газ тарату желілері тартылды. 5 058 үй газбен қамтамасыз етілді. Қарағанды облысында газдандыру белсенді жалғасуда. Биыл облыс орталығында тағы үш іске қосу кешенін аяқтау жоспарланған, соның арқасында көгілдір отын Федоров, Үлкен Михайлов, Кирзавод деп аталар қала бөліктері мен ескі әуежайдың 100-ге жуық көшелеріне, сондай-ақ, «Таугүл» және «Күнгей» шағын аудандарына жеткізіледі. Теміртауда жеке сектордағы үйлерді газдандыру аяқталуға жақын. Газ құбыры Qarmet меткомбинатына да тартылады.

Энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы басқармасының басшысы Тілектес Досаев баяндағандай, Қарағанды мен Теміртауда 9 589 жеке тұрғын үйге газ берілді. Орталықтандырылған көгілдір отынға қосылу 52,7%-ды құрайды.

– 2025 жылы Қарағандыда 4, 5 және 6 іске қосу кешені бойынша жұмыстарды аяқтау жоспарланып отыр. Теміртау бойынша жеке секторды газдандыру жобасы аяқталады. Шахтинск пен Солтүстік-батыс кентін газдандыру жұмыстары жалғасуда, – деді Тілектес Досаев.

Спикердің айтуынша, Шет ауданының елдімекендеріне, Ақтау және Ғ.Мұстафин ауылдарына газ құбыры мен желілерін қаржыландыруға бюджеттік өтінімдер берілген. Қарағанды әкімі Мейрам Кожухов барлық үш іске қосу кешені бойынша жұмыстар жүргізіліп жатқанын қосымша хабарлады.

Теміртау әкімі Ғалым Әшімов ағымдағы жұмыстар туралы мәлім етті. Үшінші іске қосу кешені бойынша 909 жеке тұрғын үйді қосу қажет.

– Теміртау бойынша биыл жеке секторды аяқтаймыз. Ендігі міндет – үйлерді қосу және комбинатты газдандыру. Кәсіпорынды табиғи газға көшіру жобасы белсенді іске асырылуда – газ құбыры тартылып жатыр, – деп атап өтті құрыш қала әкімі.

– Осылайша экология мәселесі шешілетін болады, – деді облыс әкімі Ермағанбет Бөлекпаев. – Газдандыру – өңірдің әлеуметтік-­экономикалық дамуының маңызды мақсаттарының бірі, экологиялық жағдайды жақсарту және ең бастысы – халықтың өмір сүру сапасын арттыру. Облысты газбен қамтамасыз етуден басқа, біздің міндетіміз – тұтынушылар үшін қосылуды қолжетімді ету. Ол үшін бөліп-бөліп төлеу бағдарламасын іске қостық: алдымен газды қосу, сосын пайызсыз бөліп төлеу. Өткен жылы бұл бағдарламаны Қарағанды мен Теміртауда 206 абонент пайдаланған. Жыл басынан бері 41 үй бөліп төлеу арқылы қосылды, жалпы 400-ге жуық үй осы бағдарламамен қамтылады.

Өсім. Инвестиция. Даму

Аймақ соңғы жылдары тұрақты экономикалық өсім көрсетіп келеді. Мәселен, 2018-2023 жылдар аралығында облыстың жалпы өңірлік өнім көлемі 4,7 трлн теңгеден 7,7 трлн теңгеге дейін ұлғайды. Яғни, облыс экономикасының алты жыл ішінде айтарлықтай нығайғанын көрсетеді. Былтырдың алғашқы тоғыз айының қорытындысы бойынша аймақтың жалпы өңірлік өнімі 5 805,1 млрд теңгені құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 9,9%-ға өскен. Сонымен қатар, өндірісті өңір Қазақстан Республикасының жалпы ішкі өніміндегі үлесі 6,8%-ды құрап, үздіктер сапында төртінші орынға тұрақтады. Көрсеткіш бойынша облыс Алматы (19,3%), Атырау облысы (11,6%) және Астана (10,8%) қалаларынан кейінгі орынға жайғасты.

Облыстың экономикалық жетістіктерінің бірі – жан басына шаққандағы жалпы өңірлік өнімнің артуы. 2018 жылы бұл көрсеткіш 9,9 мың АҚШ долларын құраса, 2023 жылы 15 мың долларға жетіп, 49,6%-ға өсті. Осы көрсеткіш бойынша Қарағанды облысы республикада алтыншы орынға табан тіреді. Экономикалық өсімнің қарқыны өңірдегі өнеркәсіптің, өндірістің және шағын және орта бизнестің дамуымен тікелей байланысты. Инвестиция тарту, жаңа кәсіп­орындар ашу және инфрақұрылымды дамыту – аймақтың басты басымдықтарының бірі. Тұрақты өсім өңірдегі халықтың өмір сүру сапасының жақсаруына, жаңа жұмыс орындарының құрылуына және әлеуметтік жағдайдың нығаюына зор ықпал етуде. Сонымен, қазыналы Қарағанды экономикасының алдағы жылдары да осындай қарқынды дамуы күтіледі. Мемлекеттік бағдарламалар мен инвестициялық жобалардың жүзеге асырылуы өңірдің экономикасын одан әрі нығайтып, Қазақстанның экономикалық картасындағы маңызын арттыра түсері һақ.

Экономиканың сәтті формуласы

Соңғы жылдары еліміздегі экономикалық даму қарқыны халықтың әл-ауқатының артуына айтарлықтай әсер етті. 2018 жылы 94,7 мың теңге болған халықтың табысы 2023 жылы 208,5 мың теңгеге жетіп, 2,2 есеге ұлғайды. Ал, 2024 жылдың үшінші тоқсанында бұл көрсеткіш 232,3 мың теңгені құрап, еліміздегі облыс­тар арасында 6-орынды иеленді. 2019-2024 жылдар аралығында 98 мыңға жуық тұрақты жұмыс орны құрылды. Әр жыл сайын жаңа жұмыс орындарының саны өсіп, халықты еңбекпен қамту көрсеткіші жақсарды. 2023 жылы 20 910 жаңа жұмыс орны ашылса, 2024 жылдың алғашқы тоқсандарында бұл көрсеткіш 16 711-ге жетті. Жұмыссыздық деңгейі еліміз бойынша ең төмен көрсеткіштердің бірі болып отыр: 2018 жылы 4,6% болса, 2023 жылы 4,1%-ға төмендеді, ал 2024 жылдың төртінші тоқсанында 4,0%-ды құрап, республика бойынша ең төменгі көрсеткішке жетті.

Орташа айлық жалақы 2018 жылы 172,2 мың теңге болса, 2023 жылы бұл көрсеткіш 380,6 мың теңгеге дейін көтерілді. Бұл өсім халықтың өмір сүру деңгейін айтарлықтай жақсартып, ел экономикасының тұрақты дамуын көрсетті. Соңғы алты жыл ішінде облыс экономикасына 3 трлн теңгеден астам инвестиция тартылды. Әсіресе, 2024 жыл инвестиция көлемі бойынша рекордтық жыл болды – 1,4 трлн теңге құйылып, 2019 жылмен салыстырғанда 134,4%-ға өсті. Жалпы, экономикалық өсімнің маңызды көрсеткіші болып саналатын негізгі капиталға салынған инвестицияның нақты көлем индексі 2019 жылмен салыстырғанда 234,4%-ды құрады. Тұрғын үй құрылысы қарқынды дамып, соңғы алты жылда 2 972,3 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Бұл шамамен 27,9 мың азаматтың баспаналы болуына мүмкіндік жасап, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға үлкен септігін тигізді.

Жалпы, экономикалық өсім, еңбек нарығының тұрақтылығы, халық табысының артуы және әлеуметтік инфрақұрылымның дамуы – еліміздің болашаққа нық қадам басып келе жатқанының айқын дәлелі.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев айтқанындай, әр қадам, әр өзгеріс халыққа түсінікті болғанда ғана, ол өз жемісін береді. Алдағы уақытта да бірлігіміз бекем, бағытымыз айқын болса, жетістікке жетеріміз анық. Ұлттық Құрылтай көтерген маңызды мәселелер – ел дамуының жаңа кезеңіне бастайтын бағдаршам іспеттес. Ендеше, ілгерілеу жолындағы қадамымыз нық болғай!

Ерқанат КЕҢЕСБЕКҰЛЫ,
«Ortalyq Qazaqstan»