Ұлт руханиятының мәйегі – мәдениетте
Облысымыздың мәдениет саласының жұмысы Қазақстан Республикасының мәдени саясат тұжырымдамасында айқындалған мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған. Облыс басшылығы назарының арқасында, тұрақты қаржыландыруда мәдени процестерді дамытудың оң үрдісі және нәтижесінде халыққа көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру байқалады.
Қарағандылықтардың рухани мұрасы мен мәдени мұрасын сақтау және көбейту мақсатында облыста өңірлік бағдарламаларды іске асыру, республикалық және халықаралық маңызы бар шығармашылық жобаларды жүзеге асыру бойынша ауқымды жоспарлы жұмыс жүргізілуде.
2024 жылы маңызды күндер: композитор, ҚазКСР әртісі Сыдық Мұхамеджановтың 100 жылдығы, ақын, әдебиеттанушы Бүркіт Ысқақовтың 100 жылдығы, актер, театр және кино режиссері Шәкен Аймановтың 110 жылдығы, жазушы Саттар Ерубаевтың 110, ҚазКСР әншісі, халық әртісі Жүсіпбек Елебековтің 120, ғалым-геолог, академик Қаныш Сәтбаевтың 125 жылдығы және басқа да тұлғалардың мерейтойлары аталып өтті.
Бүгінгі таңда мәдениет объектілері мен архивтерінің мемлекеттік желісіне 568 мемлекеттік мәдениет ұйымдары мен архивтер кіреді. 256 кітапхана, 244 мәдени-демалыс ұйымдары, 16 бейнемобильдер, 4 театр, 18 музей, 15 архив, 1 концерттік ұйым, облыстық демалыс және халық шығармашылығы ғылыми-әдістемелік орталығы, тарихи-мәдени мұраны сақтау орталығы, 10 мәдениет және демалыс саябақтары, «Сарыжайлау» кинотеатры және хайуанаттар бағы.
Облыста 4 кәсіби театр жұмысы істейді. С.Сейфуллин атындағы Қарағанды облыстық қазақ драма театры, Қарағанды мемлекеттік Халықтар Достығы ордені К.Станиславский атындағы орыс драма театры, Қарағанды академиялық музыкалық комедия театры, балалар мен жасөспірімдерге арналған Теміртау театры. Өткен жылы театрлар 1657 спектакль көрсетті. Оның ішінде, 26 премьералық спектакль, көрермендердің жалпы саны 250 мыңнан асады.
Қ.Байжанов атындағы концерттік бірлестік облыстың музыкалық мәдениетін дамытуға ерекше үлес қосып, 2024 жылы барлығы 1040 концерт өткізілді, көрермендердің жалпы саны 1 млн 200 мың адамды құрады.
Жыл сайын мәдениет және өнер ұйымдары әртүрлі форматтағы мәдени іс-шараларды өткізеді. Солардың ішіндеVI «Кукляндия» қуыршақ театрларының ашық фестивалі, «Ортеке» республикалық этнофестивалі, «BALKHASH TOUR FEST-2024» фестивалі. Қазақстан Республикасының Халық әртісі, мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Жүсіпбек Елебеков атындағы дәстүрлі ән орындаушыларының конкурсын өткізу. ХХV халықаралық «Музыкалық Сарыарқа» фестивалі.
Мәдениет саласындағы қызметтің басты бағыттарының бірі мәдени-тарихи құндылықтарды сақтау және зерделеу болып табылады. Бүгінгі таңда облыста 1046 ескерткіш бар. Соның ішінде 6 – республикалық маңызы бар, 1040 – жергілікті маңызы бар ескерткіштер.
Ағымдағы жылы тарихи-мәдени мұра ескерткіштерінде 8 нысанда қалпына келтіру жұмыстары және 15 нысанда археологиялық зерттеулер жүргізілді.
Қарағанды облысында 18 музей жұмыс істейді. Музейлерде сақтаудағы экспонаттардың жалпы саны 308 077 бірлікті құрайды, оның ішінде негізгі қорға 232 388 бірлік тиесілі.
Жошы Ұлысының 800 жылдығы аясында өткен жылдың 20 қыркүйегі мен 1 қазан аралығында «Талас – Ұлытау – Сарайшық» республикалық тарихи-этнографиялық экспедициясы ұйымдастырылды. Тараз, Атырау, Астана қаласындағы маршрут бойынша «Жошы ұлысы – Алтын Орда бесігі» көрмесі ұсынылды, онда «Болған ана» кесенесінің археологиялық қазба жұмыстары барысында табылған жәдігерлер ұсынылды.
Облыс кітапханалары ақпараттық, мәдени-ағарту орталықтары ретінде өте үлкен жұмыс атқаруда. 2025 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша облыс кітапханаларының желісіне 256 кітапхана кіреді, оның ішінде 194 кітапхана 7 аудандық кітапхана жүйесіне, 58 кітапхана 6 қалалық ОКЖ-не және 4 облыстық кітапханаға біріктірілген.
Облыс кітапханаларының құжаттар қоры 2025 жылдың басында облыс бойынша 4 541 301 бірлік сақтауды құрайды. Мемлекеттік тілдегі құжаттар саны 1 825 229 бірлік. Облыстың мемлекеттік кітапханаларында 313 324 оқырман тіркелген. Кітап беру 6 062 782 дананы құрады. Кітапханаларға келушілер саны 3 128 214 құрады.
Қазақстанның мәдени саясатын іске асыру мақсатында облыстың 244 мәдени-демалыс мекемесі белсенді жұмыс істеуде. Ағымдағы жылдың 1 қаңтарына облыстың мәдени-демалыс кәсіпорындарында 1 клубтық құралым жұмыс істейді, онда 25 636 адам айналысады, оның ішінде көркемөнерпаздар ұжымы 972 қатысушыларды қамтумен 16 714 адам.
Облыстың клуб мекемелері 2024 жылы 20 мыңнан астам іс-шара өткізді. Клуб мекемелеріне шамамен 3 104 500 адам келді. Мүгедектігі бар адамдар үшін келушілер саны 32 мыңнан асатын 719 іс-шара өткізілді.
Қаламыздың танымал демалыс орны мен мәдениет орталығы – «Сарыжайлау» кинотеатры. 1 қаңтарда 98 фильм көрсетіліп, 130 мыңнан астам көрермен қамтылады.
Қарағанды облысының архив қызметі ҚР Ұлттық архив қоры құжаттарының сандық құрамы бойынша республикадағы ең ірі қызметтердің бірі болып табылады.
Қарағанды облысында 15 мемлекеттік архив жұмыс істейді. 2025 жылғы 1 қаңтарға 5 938 қор сақталады. Бұл – 2 млн 390 мыңнан астам сақтау бірлігін құрайды. 2024 жылы облыстың мемлекеттік архивтеріне облыстың мемлекеттік сақтауға 13 мыңнан астам іс қабылданды.
2024 жыл ішінде мемлекеттік архивтерге 390 ұйымға іс қағаздарын жүргізу және істерді мемлекеттік сақтауға тапсыру үшін дайындау мәселелері бойынша әдістемелік, консультацияға көмек көрсетті. Архив жұмысын жандандыру үшін 186 семинар ұйымдастырды.
2025 жылы Қазақстан Республикасы Конституциясының 30 жылдығын, Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылғанына 30 жыл толуын, Ұлы Отан соғысы жеңісінің 80 жылдығын мерекелеу шеңберінде іс-шаралар жоспарланған.
Сонымен қатар, халық композиторы, шертпе күй үлгісіндегі мектептің негізін қалаушы, күйші Тәттімбет Қазанғапұлының 210 жылдығын, халық композиторы Жаяу Мұсаның 190 жылдығын, ақын, прозашы, философ, қазақ әдебиетінің классигі Абай Құнанбаевтың 180 жылдығын, халық ақыны, композитор Шашубай Қошқарбаевтың 160 жылдығын, композитор, әнші Мәди Бапиұлының 145 жылдығы, композитор Иса Байзақовтың 125 жылдығын, композитор, домбырашы Нұрғиса Тілендиевтің 100 жылдығын, қазақ және кеңес композиторы Әбілақат Есбаевтың 100 жылдығын және мерген, Кеңес Одағының батыры Әлия Молдағұлованың 100 жылдығын, мүсінші, суретші, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері Хакімжан Наурызбаевтың 100 жылдығын, ҚазКСР ҒА академигі, КСРО Жазушылар одағының мүшесі Е.Бөкетовтің 100 жылдығын, композитор, Қазақстанның Халық әртісі, еңбек ардагері Шәмші Қалдаяқовтың 95 жылдығы, Қазақстанның халық әртісі, Еңбек ері, композитор Ескендір Хасанғалиевтің 85 жылдығын және т.б. мерекелеуге арналған мерейтойлық іс-шаралар өтеді.
Облыстың имидждік іс-шараларының ішінде «Taldy Fest» және «BALKHASH TOURFEST» фестивалі. «Taldy Fest» фестивалі аясында шетелдік және отандық ғалымдардың, тарихшылардың, археологтардың қатысуымен ғылыми-практикалық конференция өткізіледі. Түркі тілдес мемлекеттердің фольклорлық ұжымдарының сөз сөйлеуі жоспарлануда.
Сондай-ақ, жаңа қойылымдардың премьералары, концерттік және театрлық маусымдардың ашылуы мен жабылуы бар.Осы жылы, қойылған мақсаттарды іске асыру және өңірдің мәдениет және архив саласындағы барлық қызметкерлері үшін жұмыста жаңа биіктерге жету тұрғысынан өте нәтижелі болуын тілеймін!
Еркебұлан Жұмакенов,
Қарағанды облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама
басқармасының басшысы
