2028 жылға дейін Қарағандыда жылына 9 миллион тонна көмір өндіру көзделген

Биыл кеншілер астанасы Қарағанды өлкесі Ата Заңымыздың 30 жылдық мерейтойы, кеншілер күні және білім күнін қаз-қатар атап өтпек. Жұрт сүйінер мерекелер үштағаны кім-кімді болсын бей-жай қалдырмасы анық. Байырдан бері Қарағанды десе, кеніштен шығып келе жатқан шахтер сұлбасының жарқын елесі қалыптанған өлкеге билік назарының да көзқарасы игі. Жылма-жыл облыс әкімі Ермағанбет Бөлекпаев жұмыс орындарындағы келелі кездесулерін тоқтатқан емес.

Маңдай тердің өтеуі

– Өздеріңіз білетіндей, жыл бойы тұрғындармен кездесулер өткіземін, бірақ, қатысушылар арасында кәсіпорындардың қызметкерлері аз екенін байқадым. Біз еңбек ұжымдарына келіп, мәселелерді ашық диалог барысында талқылау керек деп шештік, – деді Ермағанбет Бөлекпаев. – Мен сіздердің мамандықтарыңызда тәуекелдер бар екенін түсінемін және біздің міндетіміз, басшылықтарыңыздың міндеті – оларды барынша азайту. Сондықтан, біз әлеуметтік қорғау, қауіпсіздік және еңбек жағдайын жақсарту шараларын дамытуды жалғастырамыз, – деді аймақ басшысы бұл жолғы жүздесуінде.

Иә, баспана мәселесі – қай кезде де халықтың жүрек түкпіріндегі нәзік мәселе. Ал, кеншілер қауымының күнделікті бейнеті мен тунель мен түнекке ұласқан есіл еңбегі осы түйінді өзекті етіп отырғаны жасырын да емес. Қара тасты қопарып, жердің қойнауындағы байлықты жарыққа шығарған шахтерлер – нағыз еңбек ерлері. Олардың маңдай тері мен қажырлы еңбегі елдің еңсесін көтеріп, болашаққа жол ашып отыр. Осындай нар тұлғалы азаматтарға қамқорлық – заман талабы ғана емес, адамгершіліктің айғағы десек қателеспейміз.

Сол бір қарекетті қамқорлықтың айқын көрінісі – облыс әкімдігі мен «Отбасы банкі» бірлесе жүзеге асырған жеңілдікті ипотека бағдарламасы. Байыпты бағдарлама қаржылық жоба емес, жүрек жылуы, әділет пен ризашылықтың тынысы, захмет пен бейнеттің зейнетке айналған сәті. Және сол сәттің алғашқы жемісі де көп күттірмеді. Бүгінде 116 кенші мен 113 металлург қоныстойын тойлап, Қарағанды, Саран, Теміртау, Шахтинск пен Абай қалаларынан жайлы пәтерлерге ие болды.

Облыстық бюджеттен баянды бастамаға 2 миллиард теңге қаражат бөлінді. Дерек – құрғақ цифр ғана емес, әр теңгесімен адам тағдырына сәуле түсіретін, ұлттың еңбек адамына деген құрметін паш ететін үлкен іс. Құдды бір қара тастай салқын шахтадан шыққан шаршаған жанға жылу берген алау дерсіз. Еңбек адамына құрмет – осылай болса керек-ті!

Кеншілер күнінде

Бұдан бөлек Қарағандыда кеншілер шоғырланған көшелердің бірінде тағы бір ерекше арт-нысан пайда болды. Осы жолғы мурал үнсіз сөйлейтін поэма іспетті әсер қалдырады. Qarmet акционерлік қоғамы тарабының тапсырысы бойынша жасалған арт-туынды Костенко атындағы шахтаның әкімшілік ғимаратының қасбетін сәндеп тұр. Авторлары – Урбанистика орталығы мен AIR_G суретшілер тобы. Олар кеншінің маңдай терін, ішкі тынысын, рухын – біртұтас етіп біріктіріп, заманауи сурет тілінде жеткізе білді. Муралдың бас­ты кейіпкері – кенші. Бірақ, ол күрделі техника немесе көмір тасып тұрған бейнеде емес, шаңға көмілген жұмыс киімімен емес, қарапайым әкенің, шынайы кейпінде көрінеді. Жанында – жұбайы мен кішкентай ұлы. Бұл – бір бақытты сәт. Жұмыстан аман-есен оралған, үйінің табалдырығын аттаған әкенің бейнесі. Қала тұрғындары үшін бұл көркем дүние күн сайынғы қарбаласқа толы тірлікте бір сәтке аялдап, терең ойға шомуға себеп болары анық.

Биыл да шуақты мерекеге өңірде ерекше дайындық жүргізіліп, 40-қа жуық түрлі форматтағы іс-шаралар жоспарланған. Әр күннің әрбір шарасы кеншінің өмірін, оның маңызын, жанқиярлығын дәріптейді. Қарағанды, Шахтинск, Саран және Абай қалаларында мерекелік көңіл күй ерекше сезілмек. Алаңдар мен мәдениет сарайлары ірі концерттік бағдарламаларға толып, шетелдік және отандық өнер жұлдыздарының қатысуымен өтетін ауқымды шаралар нағыз халықтық мерекеге айналмақ. Музыкамен қатар, театрландырылған қойылымдар, фотокөрмелер, тарихи-мәдени инсталляциялар мен кеншілердің өмірі туралы деректі фильмдердің көрсетілімдері де ұйымдастырылады.

Маңдай тердің маңызын бала жастан ұғынған жас азаматтардың бірі – Даниил Гайер. Бүгінде 27 жасында ол – «Тентек» шахтасының автоматика және байланыс учаскесінің бастығы. Небары алты жыл бұрын ғана жер астына электрслесарь болып түскен жас кеншінің мұндай биікке көтерілуі – «еңбек бәрін жеңбек» деген мақалды бойына да ойына да берік тұтқандықтан.

– Кенші болу – біз үшін кәсіп емес, өмір салты. Әкемнің қалай шаршап келгенін, бірақ, сол сәттегі жүзіндегі мақтанышты көріп өстім. Мен де сондай болғым келді. Бір қарағанда, шахтада бәрі механикалық, техникалық сипатты жұмыс. Дегенмен, мұнда адам факторы бәрінен биік. Әр қимыл – біреудің өміріне әсер етеді. Соны ұмытпау керек. Сүйікті Қарағандымды кеншілер мерекесімен құттықтаймын!, – дейді ол.

Қазір елімізде кеншілердің еңбегі ескерусіз қалмайды. Әлеуметтік қолдау, түрлі жеңілдіктер, тұрғын үй бағдарламалары – мұның бәрі еңбек адамына деген құрметтің айғағы. Ал, Даниил секілді жастар бұл саланың болашағы жарқын екенін тағы бір мәрте көрсетіп айғақтайтындай.

Қажырмен жазылған жылнама

Былтыр Қарағандыда сең қозғалды. Ленин атындағы шахтада миллион тонна көмір жер бетіне шықты! Qarmet компанияcы алдағыcын да ойлап, болашаққа биік мақсаттар қойып отыр. 2028 жылға дейін Қарағандыдағы 8 шахта кем дегенде жылына 9 миллион тонна көмір өндіруді көздеді. Бұл бағытта шахталар жаңғыртылып, кеншілердің еңбек жағдайы жақсартылмақ. Айталық, жақын арада Ленин шахтасына жаңа позициялау жүйесі орнатылып, ол көмір департаментінің диспетчерлік-талдау орталығына тікелей байланыспен жұмыс істемек. Ал, бұл не деген сөз? Бұл – шахтердің еңбегі енді бұрынғыдан да қауіпсіз, заманауи, жүйелі болмақ!

Салқар даланың сарғайған жусаны мен қасиет тұнған топырағының түбінде ғасырлар бойы жасырынған қара алтынын XX ғасырдың 30-жылдары адамзаттың қолына ұстатты. Шежірелі кезең бір дәуірдің аяқталып, жаңа заманның тынысы сезілген, ірі индустрияның іргесі қаланған шақ еді. Сол аралықта Қарағанды көмір бассейнінің алғаш күрек ізі түскен жерінде бір емес, бірнеше ұрпақтың ізі қалды. Сан ұрпақтың маңдай терімен суарылған еңбектің эпопеясы осылай жазылды. Келе-келе жер қыртысы астындағы көмір Қарағандының біртұтас болмысына айналды. Әр қазылған тоннасымен бірге алға жылжыған халықтың тағдыры, жасампаздыққа қарай басқан бір қадамы бар-ды.

1947 жылы Кеншілер күні алғаш рет ресми мейрам ретінде аталып өтті. Содан бері ондаған жылдар өтті, талай дәуір ауысты, ел мен жер өзгерді, бірақ, шахтер даңқы ешқашан аласарған емес. Иә, шахта жер асты ғана емес, ұлт рухының биігі. Ал, бұл даңғайыр даңқ – мәңгілік!

Ерқанат КЕҢЕСБЕКҰЛЫ,
«Ortalyq Qazaqstan»