Бірінші кезекте – білім сапасы

Облысымыздың білім беру жүйесінің негізгі басымдықтары – оның сапасы мен қолжетімділігін қамтамасыз ету. Осыған байланысты бүгінгі таңда білім беруге жұмсалатын қаржы ең маңызды және келешегі зор инвестиция болып саналады.

Инфрақұрылымды дамыту бойынша жұмыс жалғасуда

Өткен жылы Қарағанды қаласының 11а ықшам ауданында жаңа мектеп жұмысын бастады, Теміртаудағы 12 мектеп ғимаратын қайта жөндеу жұмыстары аяқталды. Бұқар жырау мен Қарқаралы аудандарындағы апатты мектептердің орнына екі мектептің құрылысы басталды.

2025 жылға дейін облыста барлығы 22 жаңа мектеп салу жоспарланды, оның 18-і «Жайлы мектеп» жобасы бойынша салынады.

Жаңа оқу жылының басына 5,5 млрд. теңгеге 143 білім беру ұйымы жөндеуден өтті, оның ішінде 32 нысан күрделі жөндеуден өтті.

Мектепке дейінгі білім беруде балаларды екі жастан бастап қамтуға баса назар аударылады, өйткені, балалар кейінгі өмірде ғана тереңдей түсетін дағдылар мен білімдердің едәуір бөлігін ерте жастан алады. Қазіргі уақытта балаларды балабақшамен қамту облыс бойынша 79,5% құрайды. Өткен жылы 2 мыңға жуық жаңа орын ашылды, оның ішінде 900 орын жеке инвестиция есебінен алынды.

Мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін мемлекеттік тапсырысты алу талаптарын күшейтетін жаңа Қағидалар енгізілді.

2023 жылы мыңға жуық жаңа орын ашу және АЕК түзету коэффициентін және жалақыны көтеруді ескере отырып, бір балаға шаққандағы жан басына шаққандағы қаржыландыру көлемін 41 718 теңгеден 46 189 теңгеге дейін арттыру жоспарлануда.

Мектепке дейінгі білім беру мазмұнында ауқымды өзгерістер бар. Әр баланың ерекшеліктеріне бағытталған және уақыт шектеулерін болдырмайтын оқытудың жаңа стандарты мен оқу жоспары енгізілді.

Мектепке дейінгі ұйымдар педагогтерінің тәжірибе алмасу және кәсіби өсуін арттыру мақсатында «Бірге оқимыз» жобасы жүзеге асырылуда. Балалар мен олардың ата-аналарына мемлекеттік тілді қолдау мақсатында «Алғашқы ұстаз – ата-ана» жобасы жүзеге асырылуда.

Сонымен қатар, облысымыз «Бір топқа – екі тәрбиеші» республикалық пилоттық жобасына қатысуда.

Ваучерлік механизмге көшуге дайындық және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің алдын алу мақсатында «Төлемге арналған электрондық шот-фактуралар» модулі енгізілуде.

Бұл ата-аналарға баланың мектепке дейінгі мекемеге нақты баруын ескере отырып, төлемге электронды шот-фактураларды алуға мүмкіндік береді.

Орта білім беруде білім сапасын арттыруға көңіл  бөлінеді

4, 5-8 сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту деңгейін арттыру және халықаралық салыстырмалы зерттеулерге дайындау мақсатында қаңтар-сәуір аралығында «Зейін», «Арақашықтық оқу BOOM», «Web-мастер», «IT-эксперт», «Болашақ инженерлер» оқу, жаратылыстану, математикалық, ақпараттық, қаржылық сауаттылық апталықтары өткізілді.

«Жас математик» сырттай оқу мектебінде бүгінде «Зерделі» ақыл-ой мектебінің арнайы жабдықталған студиясында онлайн режимінде білімін жетілдіретін 135 оқушы қашықтан білім алуда.

Облыста оқушыларды ҰБТ-ға тегін дайындау мақсатында екінші жыл «Тьютор» жобасы жүзеге асырылуда. Жобаға «Самғау академиясы» жеке даму орталығы бастамашы болды. Өткен жылы облыс бойынша 300 мектеп түлегі оқудан өтіп, оның 144-і (48%) білім гранты бойынша жоғары оқу орындарына түсті. 1 қыркүйектен бастап жобаға ауыл мектептерінің 5 мың түлегі мен әлеуметтік осал отбасылар мен балалар үйінің түлектері қамтылды.

Математиканы интерактивті оқыту жүйесінде оқыту мен жұмыс істеуге арналған «Digital matematika» пилоттық жобасын жүзеге асыру басталды. Жобаға облыстағы 30 мектеп, 100 мұғалім мен 2 мыңнан астам оқушы қатысуда.

Облысымыздағы мектеп оқушыларының олимпиадалық құрама командасының көрсеткіштері жақсарды. Олардың жетістіктерінің қоржыны 2021 жылы 42-ден өткен жылы 79 медальмен толықты.

Қытайда өткен ең беделді халықаралық химия олимпиадасында №1 «Білім инновация» лицейінің оқушысы Қасымалы Мадияр алтын медаль жеңіп алды.

«Ел үміті» жобасы аясында өткен ауыл мектептері оқушыларының «Мың бала» республикалық олимпиадасында 5-6 сыныптың 45 оқушысы жеңімпаз атанды.

Өңірлер арасындағы білім сапасының алшақтығын азайту мақсатында ауыл мектептері мен шағын қалалардағы мектептерді жаңғырту жұмыстары екінші жыл жүргізілуде. Өткен жылы 47 мектеп жаңартылса, биыл тағы 20 мектепті жаңғырту жоспарлануда.

«Оқу мектебі» жобасы аясында мектеп кітапханаларын жаңғыртуға 54 млн. теңге бөлінді. Бұл облыстың 49 кітапханаларын жаңғыртуға мүмкіндік берді.

Мектеп кітапханаларының кітап қоры жыл сайын толықтырылуда. 2022  жылдың өзінде 45 мыңнан астам көркем әдебиет сатып алынды.

51 пәндік кабинетке керек-жарақтар сатып алынды. Бұл ескірген кабинеттердің пайызын 56%-ға дейін төмендетуге мүмкіндік берді. Биыл тағы 76 кабинетке қажетті жабдықтар сатып алу жоспарлануда.

«Ауылдағы тірек мектептердің әлеуетін дамыту» жобасы аясында «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры есебінен Ақтоғай ауданындағы К.Бәйсейітова атындағы орта мектептің материалдық-техникалық базасы жаңартылды.

Облыстың барлық мектептері кең жолақты интернетке қосылған. Қазір қала мектептерінде ғана емес, ауыл мектептерінде де интернет жылдамдығын 8 Мбит/с және одан жоғары арттыру жұмыстары жүргізілуде.

 Оқушыларды әлеуметтік қолдау жұмыстары жалғасын табады

Бұл, ең алдымен, жалпыға бірдей білім беру қорына қаржы бөлу, ыстық тамақ пен көлікті ұйымдастыруға қатысты.

Жалпыға бірдей білім беру қорынан білім алушыларға әлеуметтік қолдау көрсету ережелеріне өзгерістер енгізілді. Қазір материалдық көмек ата-аналардың есепшотына аударылады. Бұл оларға мектеп формасы мен кеңсе тауарларын өз бетінше сатып алуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, бір балаға берілетін сома 30 000 теңгеден 37 000 теңгеге дейін көтерілді. Әлеуметтік осал отбасылардан шыққан 11 мың бала көмек алды.

Үшінші жыл бойы барлық бастауыш сынып оқушылары тегін ыстық тамақпен қамтылды, бұл 71 мыңнан астам баланы құрайды. Әлеуметтік жағынан осал отбасылардан шыққан 11 242 оқушы жалпыға бірдей білім беру қоры есебінен тамақтанады.

Мектеп асханаларының 70,9 % бейнебақылау камералары орнатылды, 153 мектепте немесе 37,4 % қолма-қол ақшасыз есеп айырысу енгізілді, 25 мектепте (Қарағанды – 13, Теміртау – 12) «Е-Асхана» жобасы жүзеге асырылды.

Барлық мектеп «Білімал. Электронды мектеп» жүйесіне  оқушылардың тамақтануын есепке алуды енгізді, «Дұрыс тамақтану» модулінде күн сайын тағамдардың бағасы мен фотолары бар мәзір орналастырылады.

Еліміздің мектеп автопаркін жаңарту жөніндегі республикалық жоба аясында лизингтік қаржыландыру арқылы 27 бірлік автобус сатып алу жұмыстары жүргізілді. «Индустрияны дамыту қоры» АҚ мен «HyundaiTransAuto» ЖШС және «QazTehna» ЖШС жеткізушілері арасында келісім-шарттар жасалды. Қазірдің өзінде 19 автобус сатып алынып, ауыл мектептеріне жіберілді.

Ерекше балаларға ерекше жағдай жасалады

«Арнаулы мектеп-интернаттарды жарақтандыру» қайырымдылық бағдарламасы аясында «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры облыстағы арнайы мектеп-интернаттардың материалдық-техникалық базасын нығайту жұмыстарын бастады. Өткен жылы Шахтинск қаласындағы арнайы мектеп-интернатында сынып бөлмелері жөнделіп, жабдықталса, биыл мектептің қасбетін және қоршауын күрделі жөндеуден өткізу жоспарлануда. Бұл бағыттағы жұмыстар облыстағы 9 арнайы мектеп-интернатта да жалғасын таппақ.

Облыста бірінші аутизмге шалдыққан балаларды қолдау орталығы ашылды, Шахтинск қаласында алғашқы психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссия, Қарағанды мектептерінде инклюзивті қолдау көрсетуге арналған 5 кабинет ашылды.

Облыс мектептерінде алғаш рет 167 ассистент лауазымы енгізілді, оның 55-і инклюзивті қолдау кабинеттерінде.

Арнайы білім беру қажеттіліктері бар үш мыңға жуық бала немесе 56% қосымша біліммен қамтылған.

Жаңа жылдан бастап ерекше қажеттіліктері бар балаларға түзеу көмегін көрсетуге мемлекеттік тапсырысты орналастыруға рұқсат беретін Білім министрлігінің бұйрығы күшінде. Бұл жеке ұйымдарды тарту арқылы балаларды түзету көмегімен қамтуды арттырады.

Балалар жылын жүзеге асыру аясында облыста қоғамдық негізде Бала құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымы енгізілді. Оның міндеттеріне мемлекеттік және қоғамдық мекемелермен тығыз байланыста балалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің кепілдіктерін қамтамасыз ету кіреді.

Білім беру үдерісіндегі басты тұлға – мұғалім

Білім сапасы онда жұмыс істейтін мұғалімдердің сапасынан жоғары болуы мүмкін емес.

Облыстың білім беру ұйымдарында 24 мыңнан астам педагог жұмыс істейді.

Жаңа жүйе бойынша 13 мыңнан астам мұғалім немесе 54,3% аттестациядан өтті.

4000-нан астам мұғалім біліктілігін арттыру курстарынан өтті, оның ішінде 2300 мұғалім – министрлік ұйымдастыратын пәндік құзыреттіліктерді арттыруға бағытталған курстардан өтті.

Мұғалімдерді корпоративтік баспанамен қамтамасыз ету үшін Бұқар жырау ауданы Доскей ауылындағы көпқабатты тұрғын үй назарға алынып, жөндеу жұмыстары жүргізілуде. Бұл үшін бюджеттен 150 миллион теңге бөлінді.

Өткен жылдан бастап білім беру ұйымдарының директорларын ротациялау институты енгізілді. Қазірдің өзінде облыс бойынша 75 басшы ротацияланған.

Жұмысқа қабылдаудың ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында биыл  Шахтинск қаласындағы білім беру ұйымдарының базасында мұғалімдерді жұмысқа қабылдаудың республикалық бірыңғай электронды жүйесі сынақтан өтеді.

Облыстағы барлық мектептер 5 күндік жұмысқа көшті. Сенбі – енді отбасы мен өзін-өзі дамытуға арналған демалыс күні.

Қосымша білім беру одан әрі дамиды

Бұл мемлекеттік тапсырысты (білім беру, спорттық, шығармашылық) орналастыру аясында шешіледі. 2022 жылы бұл мақсатқа 69 миллион теңгеге жуық қаражат бөлініп, 2 мыңнан астам баланы тегін оқумен қамтуға мүмкіндік туды. Сонымен қатар, Нұра ауданында 50 орындық балалар мен жасөспірімдер шығармашылығы орталығы өз жұмысын бастады. Нәтижесінде қосымша біліммен қамту 69,5%-дан 75,3%-ға дейін өсті.

Мектеп оқушыларын спортқа, оның ішінде бұқаралық спортқа тарту үшін 4 358-ден астам спорт секциялары жұмыс істейді, оларда 82 мыңнан астам балалар мен жасөспірімдер айналысады. Бұл жалпы студенттер құрамының 40%-ын құрайды.

Жоғары сынып оқушылары колледжде де білім алады

55 колледж бар, онда 31 мыңнан астам студент білім алады. Өткен жылы 10584 студент қабылданды, оның ішінде 7653 студент мемлекеттік тапсырыс бойынша.

Биылғы оқу жылының басынан бері облыста түзеу мекемелерінде жұмысшы біліктілігі бойынша оқыту жүргізілетін 2 колледж жұмыс істейді.

14 колледжде жоғары білікті кадрлар даярлау және түлектерді барынша жұмысқа орналастыруға жағдай жасау үшін «Жас маман» жобасы жүзеге асырылуда. Жоба аясында 14 құзырет орталығы құрылды. Орталықтардың ресурстары оқу процесінде, демонстрациялық емтихандарды өткізу үшін, WorldSkills бағдарламасына дайындық кезінде, сондай-ақ, коммерцияландыру жобаларын дайындауда пайдаланылады.

300 кәсіпорынның қатысуымен 42 колледжде «дуальды оқыту» енгізіліп, 6 мыңға жуық студент қамтылды.

Жыл сайын қол қойылған келісімшарттар мен ынтымақтастық туралы меморандумдар негізінде арнайы пән оқытушылары мен өндірістік оқыту шеберлері әлеуметтік серіктестік кәсіпорындарының базасында тағылымдамадан өтеді. Қазірдің өзінде 24 колледждің 295 оқытушысы кәсіпорындарда өндірістік тәжірибеден өтті.

32 колледжге патронажды жүзеге асыру үшін 61 кәсіпорын (кәсіподақ) арасында ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды.

Республикалық «Талапкер» пилоттық жобасына облысымыздың екі колледжі енді. Жаңа оқу жылынан бастап мектептердің 10-11 сынып оқушылары пилоттық режимде бір уақытта мектепте де, колледжде де білім алу мүмкіндігіне ие болады.

Облыста білім беру жүйесін дамыту жұмыстары жалғасын табады.

 Гүлсім ҚОЖАХМЕТОВА,

Қарағанды облысы білім басқармасының басшысы