Безгектің алдын алу

15.04.2025

Оқылды: 326

Безгек (батпақты безгегі деп те аталады) – бұл өте қауіпті жұқпалы ауру, тропикалық және субтропикалық климатты елдерде кең таралған, оны жұқтыру көбінесе масалардың шағуынан болады. Ауру өлім-жітімнің жоғары деңгейімен сипатталады, сондықтан ерекше назар аударуды қажет етеді.

2022 жылы әлемде безгектің 249 миллион жағдайы тіркелді. Безгектен ең көп зардап шеккен 11 елде ғана 426 мың адам қайтыс болды және безгек ауруының 167 миллион жағдайы тіркелді.
2024 жылы және ағымдағы жылдың бірінші тоқсанында Шахтинск қаласы бойынша безгекпен сырқаттанушылық тіркелген жоқ, алайда 2024 жылы Қарағанды облысы бойынша безгектің 1 жағдайы тіркелді.
Безгек мына елдерде жиі кездеседі: Вьетнам, Колумбия, Үндістан, Шри-Ланка, Бразилия, Африканың жекелеген бөліктері. Берілудің негізгі жолы-безгек масасының (аналық) шағуы. Бірақ инфекцияның басқа да сирек жолдары бар:
* безгек жұқтырған анадан балаға;
* безгек жұқтырған адамнан қан құю кезінде;
* безгек жұқтырған адам қолданған шприцпен инъекция жасау кезінде.
Аурудың жұқтырылуы – тістеу кезінде паразиттер – безгек плазмодиялары бауырға қан арқылы енеді. Адам ағзасында түскен плазмодиялар көбейеді, олар қан гемоглобинімен қоректенеді және қанның қызыл денелерін — эритроциттерді бұзады. Инфекция ауыр бірнеше сағаттық қызба, бас ауруы, әлсіздік, диарея, құрысулармен (сіңірдің тартылуы) білінеді.
Безгектің кейбір түрлерінде паразиттер организмде бірнеше жыл, тіпті ондаған жылдар бойы сақталады, бұл аурудың қайталануын тудырады.
Безгек қауіпті, себебі паразиттердің әсерінен көптеген органдар зардап шегеді және мынандай асқынулар болуы мүмкін:
* анемия
* көкбауырдың жарылуы
* қан тамырларының бітелуі
* гипогликемия
* жіті бүйрек жеткіліксіздігі
* жіті өкпе ісінуі
* нефротикалық синдром
5 жасқа дейінгі балаларға инфекция өте ауыр әсер етеді. Осы ауруға байланысты барлық өлім-жітімнің шамамен 67% – ын осы балалар құрайды.
Безгектің төрт түрі бар:
* тропикалық. Бұл ең көп таралған және қауіпті – басқаларға қарағанда жиі асқынулар тудырады. Орын алған жағдайлардың 90% – дан астамы дәл осы түрге жатады;
* төрт күндік. Бұл аурудың жіті ұстамасы көбінесе 72 сағаттан кейін пайда болатындығына байланысты аталған;
* үш күндік. Бұл жағдайда ұстамалары жиі болады-орта есеппен 40-48 сағаттан кейін;
* сопақша-безгек. Ұстама циклі алдыңғы нұсқаға ұқсас.
Адам безгекке қатысты ұсыныстарды қаншалықты қатаң сақтаса, соғұрлым оның ауруға тап болмау мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады.
Безгекке қолайсыз елдерде болу кезінде сіз өзіңізді масалардың шағуынан қорғауыңыз керек. Осы мақсатта күн батқан және кешкі мезгілдерде теріні және киімді өңдейтін репелленттерді (репелленттерді) қолдану ұсынылады. Масалардың үй-жайға кіруіне жол бермеу үшін терезелер мен есіктерге москит торлары орнатылуы керек, кешке және түнде электрофумигаторларды, спиральдарды, бүріккіштерді (аэрозольдерді) қолдануға болады.
Безгекке қолайсыз елде болған кезде және отанына оралғаннан кейін 3 жыл ішінде кез-келген температураның жоғарылауымен дереу емдеу мекемесіне барып, дәрігерге тропикалық елдерде болғаныңызды хабарлау керек екенін есте ұстаған жөн.
Алдын алу шараларын орындаңыз! Ауырмаңыз!