Ауыл мектебіне жаңа технология енгізген педагог
Нұра ауданының Ахмет ауылында Анна Колтунова есімді мұғалім бар. Сәкен Сейфуллин атындағы мектепте информатика пәнінен екі тілде сабақ береді. Ол бірнеше жоғары білімі бар, жетістігі де аз емес, тіпті, озық тәжірибесін бөлісу үшін шет елдерден шақырту алған. Анна Колтунова – «Үздік сынып жетекші – 2024» республикалық байқауының, биылғы «Үздік педагог» облыстық байқауының жеңімпазы. Зор қабілеті мен мол мүмкіндігіне қарамастан, заманауи педагог алақандай ауыл мектебін таңдады, онда білімнің шырағын жағып, еңбек етіп келеді. Осы орайда біз жаңашыл мұғалім Анна Вальеревнамен сұхбаттасуды жөн көрдік.
– Анна Вальеревна, бірнеше жоғары оқу орнын бітірдіңіз. Солай бола тұра, сіз Ахмет ауылындағы мектепке өз туған жеріңізге қайтып келдіңіз. Бұл шешімге не түрткі болды?
– Бұл менің саналы түрде таңдаған шешімім болатын. Иә, менде бірнеше диплом бар және алдымда әртүрлі кәсіби жол ашылды. Бірақ, менің орным – балалар асыға күтетін, білім мен шабыт бар жерде екенін айқын түсіндім. Ахмет ауылы – менің туған жерім. Мен «артқа» қайтқан жоқпын, керісінше өз үйіме оралдым. Мақсатым – ауыл мектебін дамыту, балаларға тек қалада ғана емес, ауылда да мүмкіндік бар екенін, бәрі өзіңе деген сенімің мен біліміңе байланысты екенін көрсету. Заманауи мұғалім ауылда да жұмыс істей жүріп, технологиялық, шығармашылық сұранысқа ие бола алатынын дәлелдеу. Болашақ туған ауылдан басталады. Шәкірттеріме үлгі бола алсам, менің де мақсатым орындалғаны.
– Озық тәжірибеңізді бөлісу үшін бірнеше мемлекет шақырту жолдады. Қай шақыртуды қабыл алдыңыз?
– Иә, маған бірнеше шетелдік шақырулар түскен еді және мен үшін зор құрмет болды. Минск, Мәскеу және Кишиневте өз тәжірибемді және авторлық әдістемелерімді таныстыру үшін шақыру келді. Алайда отбасылық жағдайларға байланысты сапарға шыға алмадым. Бас тарту оңайға соқпады, дегенмен бұл да саналы шешім еді. Қазіргі уақытта Астанада өтетін халықаралық ғылыми-практикалық конференцияға шақырту алдым. Оған қатысып, тәжірибеммен бөлісу ойымда бар. Мұндай шақырудың өзі кәсіби жұмысымның және педагогикалық тәжірибемнің жоғары бағалануы деп санаймын.
– Қазақы құндылықтарды оқушыларға оқытуда көптеген қызықты әдіс-тәсілдер ойлап табады екенсіз. «Сыр сандық» жобасы қалай дүниеге келді? Одан басқа қандай тың жобаларыңыз бар?
– «Сыр сандық» жобасы менің білім берудегі терең сенімімнен туындады. Оқыту тек білім беру емес, жеке тұлғаны қалыптастыруы, туған тілге, мәдениетке және қазақы құндылықтарға құрмет сезімін оятуы тиіс. Маған балаларға жақын, оларға эмоционалды әсер қалдыратын және өз тамырымен байланысын сездіретін формат жасау қажет болды. Осылайша дәстүрлі қазақ сандығының образын – «Сыр сандықты» жасау идеясы пайда болды. Әр «сыр» тек оқу материалын ғана емес, сонымен бірге үлкендерді сыйлау, Отанға деген сүйіспеншілік, адалдық, еңбекқорлық, жауапкершілік сияқты құндылықтарды ашады. Жоба аясында ЖИ арқылы оқушыларға қазақы құндылықтарды ойын арқылы меңгертуге, тапсырмаларды шешуге, шешім қабылдауға және таңдау жасауға мүмкіндік беремін. Жобада оқушылар ЖИ бойынша мультфильм жасайды. Әрі сценарист, әрі режиссер болып, батырлар, дәстүрлер және тәрбиелік әңгімелерді өмірге әкеледі. Бұл шығармашылық ойлауды дамытып қана қоймай, визуалды образдар арқылы материалды тереңірек қабылдауға мүмкіндік береді. Одан басқа кіші сынып оқушыларына арналған цифрлық кітаптар жасаймыз.
«Сыр сандықтан» бөлек, жасанды интеллектіге негізделген «AI Creator: Цифрлық шығармашылық әлемі» курсын, «Цифрлық киіз үй», «Тірі мұра», Интерактивті білім беру квесттері мен ойындар сериясы секілді жоба жасап жатырмын. Мұның бәрі дәстүр мен технологияны тоғыстырып, ұлттық құндылықты насихаттауға арналған.
– Ауыл мектебінде инновациялық оқыту әдістерін енгізуде қандай қиындықтарға тап боласыз?
– Ауыл мектебінде негізгі қиындықтардың бірі – техникалық кедергілер. Қазіргі заманғы техника мен бағдарламалық қамтамасыз ету жеткіліксіз. Кейде идеялар материалдық мүмкіндіктерден озып кетеді. Сондай кезде баламалы форматтар іздеп, қолда бар ресурсты пайдаланамыз.
Екінші қиындық – психологиялық кедергі. Кез келген адам жаңа технологияны бірден қабылдай бермейді, бірі тиімділігіне күмәнмен, енді бірі қорқа қарайды. Мұндай жағдайда жеке мысалдармен түсіндіру маңызды.
Сондай-ақ, мұғалімге артық жүктеме түсетіні рас. Инновацияларды енгізу қосымша уақытты, дайындықты қажет етеді. Бұл – үнемі өзін-өзі жетілдіруді және «алға озып жүруді» талап ететін жұмыс.
Дегенмен, барлық қиындықтарға қарамастан, ауыл мектебінде инновацияның әсері айтарлықтай көрінеді. Оқушылардың өзіне деген сенімі артып, заманауи, жаңа мүмкіндіктерді көре бастайды. Өздерін артта қалғандай сезінбейді. Жанам деген жүрекке от бере білсек, барлық қиындықтар кедергі емес.
– Бүгінгі заман балаларымен қалай қарым-қатынас құруға болады? Қазіргі мұғалім қандай болуы керек?
– Баланың әлеміне үңілу, жан-дүниесін терең түсіну қажет. Бүгінгі балалар цифрлық ортада өсіп келеді, ақпарат лезде қолжетімді. Ал назары шашыраңқы. Сондықтан, олармен шынайы дос болудың, сөйлесудің маңызы зор. Оларды басып-жаншу емес, тыңдау маңызды. Тек бағыттаушы емес, білім әлемінде серіктес досы бола білу керек.
Өз тәжірибемнен байқадым. Оқушылар өзімен бір тілде, яғни технология тілінде түсінісетін, сеніммен сөйлесетін мұғалімге үйір.
Бүгінгі мұғалім тек білім беруші ғана емес. Ол – шабыт беруші, ынталандырушы, зерттеуші және жаңашыл тұлға. XXI ғасыр мұғалімі дәстүрлі құндылықтарды заманауи тәсілдермен үйлестіре білуі керек. Қазіргі заманғы оқыту формалары, интерактивті тапсырмалар, ЖИ қолдану және ойын әдістемелері сабақтың қызықты өтуіне әсер етеді. Балалардың бәрі сабаққа қатысып, пікірінің маңызды екенін және жеке тұлға ретінде бағаланатынын сезеді. Оқушыларға тұлғасымен адамгершіліктің нағыз үлгісі бола білуі қажет. Міне, осындай мұғалім қазіргі балалармен шынайы, өміршең қарым-қатынас құрып, оларға тірек бола алады.
– Уақыт тауып, әсерлі ойларыңызбен бөліскеніңіз үшін көп рақмет!
Сұхбаттасқан Гүлнұр СЕРІКЖАНҚЫЗЫ.
«Ortalyq Qazaqstan»
Нұра ауданы
