Абайлаңыз, маймыл шешегі!

Маймыл шешегі – адамға инфекция жұқтырған жануарлардан берілетін  (Monkeypox Virus)  жұқпалы ауру.

Вирус адамнан адамға да берілуі мүмкін:
– жануарлар жұқтырған заттарға, оның ішінде төсек-орынға, киім мен сүлгілерге немесе теріге тиген кезде кесілген жерлер немесе шырышты қабаттар арқылы;
– жақыннан сөйлесу, тыныс алу, жөтелу немесе түшкіру кезінде тыныс алу жолдары арқылы;
– науқаспен тығыз байланыста болған кезде, мысалы, сүйісу, зақымдалған тері немесе шырышты қабық арқылы көпіршіктерге, қышымаларға немесе жыныстық қатынас кезінде;
– анадан ұрыққа / балаға (тік берілу жолы).

Аурудың белгілері тұмауға ұқсас (қызба, тамақ ауруы, бас ауруы және бұлшықет ауруы, жалпы әлсіздік, лимфа түйіндерінің ісінуі), сондай-ақ теріде әртүрлі жерлеріне шыққан (бетте, алақанда, аяқта) бөртпелер мен көпіршіктер пайда болады. Зақымданулар бүкіл денеге, әсіресе көзге, ауызға, жыныс мүшелеріне таралуы мүмкін.
Маймыл шешегінің инкубациялық кезеңі әдетте 6-дан 13 күнге дейін, бірақ 5-тен 21 күнге дейін өзгеруі мүмкін. Аурулар өзін-өзі емдеумен сипатталады. Алайда, балалар, жүкті әйелдер немесе иммунитеті төмен адамдар сияқты осал топтарда ауыр және өлімге әкелуі мүмкін. Сондай-ақ, қауіпті аймақта науқастармен тікелей байланыста болатын дәрігерлер, сондай-ақ жұқтырған адамдармен бірге тұратындар бар.

Маймыл шешек вирусы алғаш рет Данияда (1958) зертханалық маймылдарда табылды, ал адамның маймыл шешек ауруының алғашқы жағдайы Конго Демократиялық Республикасында балада тіркелген (1970 ж.). Кейін маймыл шешегінің оқшауланған жағдайлары орталық және Шығыс Африкада адамдар арасында пайда болды.
2022 жылдың мамырында маймыл шешегінің өршуі Еуропада, Солтүстік және Оңтүстік Америкада кенеттен таралды, 110 елде 90 мыңнан астам жағдай тіркелді, оның ішінде 189 адам қайтыс болды. 2022 жылы маймыл шешегінің өршуі, Судан Республикасындағы босқындар лагерлерінде тіркелді. Содан бері вирус әлемнің көптеген елдерінде, негізінен Африкада диагноз қойылды. ДДҰ мәліметтері бойынша, 2024 жылы Конго Демократиялық Республикасында маймыл шешек ауруының тағы бір өсуі байқалды. Вирус көрші мемлекеттерге де Руанда, Кения, Бурунди және Угандаға таралды. 2024 жылдың басынан бері әлемде 500-ден астам адамның өмірін қиған маймыл шешек ауруының 14 мыңнан астам жағдайы тіркелді.
2024 жылдың 14 тамызында Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы маймыл шешегінің өршуін халықаралық деңгейдегі төтенше жағдай деп жариялады.

Бүгінгі күні Қазақстан Республикасында маймыл шешегіне күдік бар аурудың бірде-бір жағдайы тіркелген жоқ, осы инфекцияны республика аумағына әкелуге жол бермеу мақсатында барлық қажетті профилактикалық іс-шаралар қабылданды. Санитариялық-карантиндік пункттерде жұқтырған адамдардың мемлекеттік шекара арқылы кіруінің алдын алу бойынша іс-шаралар жүргізіледі.

Аурудың алдын алу үшін бірнеше сақтық шараларын сақтау маңызды: жабайы жануарлармен, әсіресе эндемиялық аймақтардағы кеміргіштер мен приматтармен байланыста болудан аулақ болу, сондай-ақ науқас адамдармен байланыста болмау ұсынылады.

Гүлжан БАЙҒҰТАНОВА,

Қарағанды облысының санитариялық-эпидемиологиялық

бақылау департаменті басшысының орынбасары